Ekstremalne podkręcanie Core i7-7700K na MSI Z270 XPower Gaming Titanium

Chłodzenie ciekłym azotem (LN2) - teoria

Ponieważ ekstremalne podkręcanie pojawia się po raz pierwszy na łamach ITHardware.pl, na początek kilka słów teorii na temat samego chłodzenia ciekłym azotem (LN2). Azot jest głównym składnikiem powietrza (ok. 78%) i w warunkach normalnych (25 stopni, ciśnienie 1 atm) występuje w stanie gazowym. Przy ciśnieniu atmosferycznym wrze w temperaturze około -196 stopni rozprężając się w stosunku ok 1:700 (z 1 l ciekłego azotu powstaje około 700 l gazu). Dlatego należy go traktować jako substancję niebezpieczną:

• Może powodować odmrożenia w kontakcie ze skórą, szczególnie jeśli wyleje się w fałdy skóry (np. do wnętrza dłoni), na ubranie albo we włosy
• Można go używać wyłącznie w wentylowanych pomieszczeniach, w przeciwnym wypadku może prowadzić do zasłabnięć/uduszenia
• Z racji różnicy temperatur należy zachować ostrożność przy wylewaniu go na nieoziębione powierzchnie, bo pryskające krople stanowią zagrożenie np. dla wzroku

Azot w postaci ciekłej przechowuje się w naczyniu Dewara, które w zasadzie działania nie różni się od termosu

Azot w postaci ciekłej przechowuje się w naczyniu Dewara, które w zasadzie działania nie różni się od termosu, jest to bowiem naczynie o podwójnych ściankach oddzielonych próżnią. Ponieważ takie zbiorniki są z reguły spore - do przechowywania stosuje się pojemności od 20 l wzwyż - wygodnie jest jednocześnie stosować zwykłe stalowe termosy jako bardziej poręczne. Koniecznie stalowe, bo szklany termos w kontakcie z azotem może eksplodować! Wtedy chłodziwo przelewa się raz z dużego zbiornika do kilku termosów, z których azot zużywa się już bezpośrednio do chłodzenia. Po tym istotnym wprowadzeniu z gatunku BHP kilka słów odnośnie tego, jak faktycznie wygląda chłodzenie ciekłym azotem. Po pierwsze, potrzebne jest naczynie - kontener, popularnie z angielska zwany „potem” o sporej masie i dużej pojemności cieplnej. Zasada jest taka, że azot oziębia kontener, który ma bezpośredni kontakt z chłodzonym elementem. Tutaj jest to oczywiście procesor. Bez kontenera azot wylany bezpośrednio na procesor momentalnie wyparuje, a efekt chłodzenia będzie znikomy. Monitorujemy na bieżąco aktualną temperaturę kontenera przy użyciu termopary typu K i termometru cyfrowego. Na tej podstawie wiemy, czy potrzebujemy w danej chwili dolewać więcej azotu, czy jeszcze nie. 

Cold Bug (CB – określa minimalną temperaturę pracy) i Cold Boot Bug (CBB – określa minimalną temperaturę bootowania)

Przede wszystkim musimy znać, jakie warunki pracy "lubi" nasz procesor, ponieważ tylko część modeli jest w stanie działać w tzw. warunkach „full-pot”, czyli przy pełnym kontenerze, w temperaturze -196 stopni. Inne mogą, ale nie muszą, a jeszcze inne tego po prostu nie tolerują. Przykładem tych pierwszych są np. stare Celerony na jądrze Cedar Mill, które przez długi czas dzierżyły rekord świata w częstotliwości pracy. Do drugich należą np. właśnie Core i7-7700K, które potrzebują pewnych konkretnych ustawień w BIOS-ie, aby działać "full-pot", a do ostatnich zalicza się klasyczne już Athlony 64 z rodziny Venice albo San Diego, których chyba pojedyncze sztuki były w stanie znieść więcej niż -70 stopni, a niektóre odmawiały posłuszeństwa już przy +5 stopniach. Jeśli przelejemy i zejdziemy z temperaturą za nisko, komputer się zawiesi i najprawdopodobniej nie będzie chciał uruchomić się ponownie. Oba zjawiska noszą nazwę Cold Bug (CB – określa minimalną temperaturę pracy) i Cold Boot Bug (CBB – określa minimalną temperaturę bootowania). Jaka jest między nimi różnica? Z reguły CBB jest wyżej (cieplej) od CB, co oznacza, że jeśli jesteśmy w stanie zabootować, to najprawdopodobniej już w OS-ie będziemy w stanie zejść niżej z temperaturą, ale jeśli trafimy na CB, to najpewniej po resecie będziemy musieli ogrzać procesor do poziomu CBB, że znowu zabootować. To powoduje stratę czasu, azotu, jak również ryzyko tego, że gdzieś pojawi nam się wilgoć i będziemy musieli przedwcześnie zakończyć sesję, rozebrać platformę i osuszyć.