AI zjada Wikipedię. Ludzie przestają szukać wiedzy samodzielnie

Dane opublikowane przez Fundację Wikimedia pokazują, że liczba odsłon serwisu Wikipedia spadła o osiem procent w ujęciu rocznym. To pierwszy tak wyraźny sygnał, że nawet ta niekomercyjna, tworzona przez społeczność platforma zaczyna odczuwać skutki zmian w sposobie, w jaki użytkownicy szukają informacji.

Marshall Miller z Fundacji Wikimedia w najnowszym wpisie na blogu wyjaśnił, że spadek nie jest wyłącznie wynikiem mniejszego zainteresowania. W rzeczywistości część wcześniejszego ruchu generowały boty, które udawały prawdziwych użytkowników. Po aktualizacji systemów wykrywania okazało się, że duża część ruchu wiosną 2025 roku pochodziła z automatycznych narzędzi, zaprogramowanych tak, by unikać detekcji. Oczyszczenie danych z fałszywego ruchu ujawniło realną skalę problemu: coraz mniej ludzi odwiedza Wikipedię, by samodzielnie wyszukiwać wiedzę.

Wpływ sztucznej inteligencji na sposób szukania informacji

Jednym z kluczowych czynników zmian jest ekspansja generatywnej sztucznej inteligencji. Coraz więcej wyszukiwarek oferuje odpowiedzi w formie gotowych podsumowań, bez konieczności klikania w linki. Użytkownicy nie odwiedzają już źródeł, ponieważ AI serwuje im informacje bezpośrednio w wynikach wyszukiwania. Miller zwraca uwagę, że młodsze pokolenia coraz częściej traktują wyszukiwarki nie jako punkt wyjścia, ale jako gotowe narzędzie do uzyskania natychmiastowych odpowiedzi.

Zjawisko to pogłębia się także za sprawą mediów społecznościowych. Dla wielu nastolatków TikTok, Instagram czy YouTube stały się głównymi kanałami zdobywania wiedzy. Zamiast wpisywać zapytanie w Google, użytkownicy oglądają kilkudziesięciosekundowe filmy tłumaczące zagadnienia w uproszczony sposób. Dla Wikipedii, która od lat opiera się na rzetelnych źródłach i szczegółowych artykułach, to trend wyjątkowo niekorzystny, podobnie jak dla stanu wiedzy tych nastolatków.

Wikipedia w cieniu własnych danych

Fundacja Wikimedia stara się zachować optymizm, twierdząc, że wiedza opracowana przez wolontariuszy nadal dociera do odbiorców – nawet jeśli nie wchodzą oni bezpośrednio na stronę. Fragmenty tekstów z Wikipedii pojawiają się w setkach narzędzi opartych na AI, w wyszukiwarkach, aplikacjach edukacyjnych i asystentach głosowych. Miller przyznaje jednak, że zasięg to nie wszystko. Gdy użytkownicy przestają odwiedzać samą Wikipedię, maleje liczba edytorów, darczyńców i wolontariuszy, którzy rozwijają jej treści.

Zespół Fundacji pracuje nad nowymi metodami oznaczania źródeł i przypisywania treści, by użytkownicy mogli łatwiej rozpoznać, skąd pochodzą informacje w systemach opartych na sztucznej inteligencji. Trwają też prace nad usprawnieniem sposobu prezentacji wiedzy w samej Wikipedii, tak by przyciągnąć odbiorców przyzwyczajonych do krótkich, dynamicznych form treści.

Niebezpieczna utrata źródeł wiedzy

Miller ostrzega, że jeśli spadek odwiedzin się utrzyma, może ucierpieć cała idea współtworzonej, publicznie dostępnej encyklopedii. Mniejsza liczba użytkowników oznacza mniej rąk do pracy przy edycjach i aktualizacjach artykułów, a także mniej mikrodatków, z których finansowane są serwery i programy rozwojowe.

W środowisku redaktorów rośnie niepokój. Wikipedia zawsze opierała się na wolontariacie, a to wymaga stałego napływu nowych osób. Jeśli młodsze pokolenia nie będą już postrzegać Wikipedii jako głównego źródła wiedzy, struktura tej społeczności może się rozpaść.

Próby adaptacji i apel o świadomość

Fundacja Wikimedia nie zamierza pozostawać bierna. Organizacja powołała dwa zespoły zadaniowe zajmujące się poszukiwaniem nowych dróg dotarcia do odbiorców. Eksperymentowano nawet z własnym systemem streszczeń opartych na AI, choć projekt wstrzymano po protestach społeczności redaktorów, obawiających się utraty kontroli nad treścią.

Miller zachęca użytkowników internetu do świadomego korzystania z informacji. Apeluje, by klikali w źródła, czytali oryginalne materiały i wspierali twórców wiedzy, którzy stoją za treściami wykorzystywanymi przez sztuczną inteligencję. W jego ocenie tylko w ten sposób można zachować wiarygodność otwartej sieci, zanim zostanie ona całkowicie zdominowana przez algorytmy i komercyjne systemy generatywne.