AI zwiększa wydajność, ale szkodzi reputacji? Nowe badania zaskakują

Google opublikowało niedawno raport podsumowujący wyniki badania, w którym pracownicy działu obsługi klienta korzystali z opcjonalnego asystenta konwersacyjnego opartego na sztucznej inteligencji. Jak wykazano, narzędzie to może znacznie zwiększać produktywność – pracownicy wspomagani przez AI osiągali średnio o 14% lepsze wyniki niż ci, którzy z niego nie korzystali.

Według wyliczeń Google, oznacza to potencjalne oszczędności sięgające nawet 122 godzin rocznie na jednego pełnoetatowego pracownika, co przekracza wcześniejsze szacunki firmy. Co istotne, największe korzyści odnotowano u osób wcześniej osiągających słabsze wyniki – ich efektywność wzrosła aż o 35%, podczas gdy u bardziej doświadczonych pracowników poprawa wyniosła zaledwie 7%.

AI zwiększa produktywność, ale może szkodzić reputacji pracowników – wyniki dwóch badań

Jednak obok korzyści związanych z wydajnością, korzystanie z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji może mieć mniej oczywiste, społeczne konsekwencje. Zwraca na to uwagę nowe badanie przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu Duke, którego wyniki opublikowano na łamach czasopisma Proceedings of the National Academy of Sciences. Zespół badawczy z Fuqua School of Business – Jessica A. Reif, Richard P. Larrick i Jack B. Soll – wskazuje, że pracownicy korzystający z AI, takich jak ChatGPT, Claude czy Gemini, mogą być postrzegani przez współpracowników i przełożonych jako mniej kompetentni.

Google opublikowało niedawno raport podsumowujący wyniki badania, w którym pracownicy działu obsługi klienta korzystali z opcjonalnego asystenta konwersacyjnego opartego na sztucznej inteligencji. Jak wykazano, narzędzie to może znacznie zwiększać produktywność.

W serii czterech eksperymentów z udziałem ponad 4400 osób badacze konsekwentnie obserwowali negatywną ocenę pracowników, którzy korzystali z narzędzi AI. W pierwszym badaniu uczestnicy wyobrażali sobie, że wykonują zadanie służbowe przy użyciu albo narzędzia AI, albo standardowego narzędzia do tworzenia pulpitów zarządzania.

Osoby przypisane do grupy AI przewidywały, że będą postrzegane jako mniej pracowite, mniej kompetentne, mniej sumienne i bardziej podatne na zastąpienie. Jednocześnie deklarowały mniejszą chęć informowania przełożonych lub współpracowników o korzystaniu z AI. W dodatkowym badaniu potwierdzono te wnioski – uczestnicy spodziewali się niższych ocen kompetencji w oczach kolegów, gdy wykorzystywali sztuczną inteligencję, w porównaniu do pracy z tradycyjnymi narzędziami.

Drugi eksperyment jeszcze bardziej ugruntował te obawy. Gdy uczestnicy oceniali opisy hipotetycznych pracowników, ci, którzy korzystali z pomocy AI, byli konsekwentnie oceniani jako mniej kompetentni, mniej samodzielni, mniej pewni siebie, mniej sumienni i bardziej leniwi – niezależnie od tego, czy pomoc była porównywalna z tą otrzymaną od innych ludzi, czy jej nie było wcale. Co ciekawe, w dodatkowym badaniu stwierdzono, że nawet jeśli korzystanie z AI było przedstawione jako powszechne w danym środowisku pracy, nie wpływało to znacząco na zmniejszenie negatywnych ocen. To sugeruje, że społeczne "piętno" korzystania z AI jest wyjątkowo trwałe.

Badacze zaobserwowali także wpływ tego zjawiska na decyzje kadrowe. W symulacji rekrutacyjnej menedżerowie, którzy rzadko korzystali z AI, byli mniej skłonni do zatrudniania kandydatów deklarujących częste użycie takich narzędzi. Z kolei osoby, które same często używały AI, wykazywały odwrotną tendencję i chętniej wybierały kandydatów wspomagających się sztuczną inteligencją. Pokrywa się to z innym aspektem badania, które wykazało, że postrzeganie użytkowników AI jako leniwych było silniejsze wśród osób, które same nie wykorzystywały takich narzędzi.

W ostatnim eksperymencie badacze wskazali na postrzegane lenistwo jako kluczowy czynnik prowadzący do negatywnych ocen. Jednak efekt ten można częściowo złagodzić, jeśli użycie AI jest wyraźnie uzasadnione charakterem zadania. Przykładowo, w przypadku prac manualnych korzystanie z AI obniżało ocenę dopasowania narzędzia do zadania, niezależnie od ocen lenistwa. Z kolei w przypadku zadań cyfrowych – tam, gdzie AI może być naturalnym wsparciem – ocena dopasowania była wyższa, co częściowo kompensowało negatywne wrażenie.