Żołnierze będą połyknać specjalny sprzęt. Armia testuje granice

Amerykańska Agencja Zaawansowanych Projektów Badawczych Obrony (DARPA) ogłosiła rozpoczęcie nowatorskiego programu badawczego, który może na zawsze odmienić podejście do walki ze stresem i zespołem stresu pourazowego (PTSD).

Projekt o nazwie CoasterChase, prowadzony przez Biuro Technologii Biologicznych (BTO), zakłada opracowanie urządzenia w formie możliwej do połknięcia, które będzie zdolne do stymulowania nerwów w ludzkim jelicie – i w ten sposób wpływania na sposób, w jaki organizm reaguje na stres.

Jelita – nowy front badań nad odpornością psychiczną

Program bazuje na przełomowym założeniu, że enteryczny układ nerwowy (ENS) – złożona sieć neuronów ulokowana w przewodzie pokarmowym, znana też jako „drugi mózg” – może odgrywać kluczową rolę w regulowaniu poziomu stresu, podejmowaniu decyzji i zapamiętywaniu informacji.

„Jeśli uda się skutecznie stymulować ENS, być może zdołamy oszukać mózg, by lepiej radził sobie z przeciążeniem emocjonalnym” – czytamy w oficjalnym komunikacie DARPA. Celem jest zwiększenie odporności psychicznej żołnierzy, poprawa ich działania pod presją oraz minimalizowanie długoterminowych skutków urazów psychicznych.

Jak to ma działać?

Zespół badawczy pod kierownictwem dr. Pedro Irazoquiego z DARPA nie określił jeszcze ostatecznego kształtu urządzenia – wiadomo jedynie, że ma być możliwe do połknięcia i pozostawać w układzie pokarmowym przez kilka dni. Może przyjąć formę kapsułki, ale agencja otwarta jest na różne propozycje.

Technologicznie projekt opiera się na neuromodulacji – dziedzinie nauki, która bada możliwości bezpośredniego wpływania na aktywność układu nerwowego za pomocą stymulacji elektrycznej, termicznej lub mechanicznej. W tym przypadku stymulowane mają być neurony produkujące neuropeptyd Y – substancję chemiczną znaną z istotnej roli w regulowaniu poziomu stresu i odporności psychicznej.

W ramach projektu naukowcy zbadają, czy takie działanie może wpływać również na poziom kortyzolu – innego biomarkera związanego z odpowiedzią organizmu na stres – oraz czy możliwe jest ustalenie optymalnego poziomu tej substancji dla lepszego podejmowania decyzji.

Od badań do praktyki – długa droga

Mimo że pomysł brzmi jak z literatury science-fiction, DARPA tonuje emocje. Projekt CoasterChase znajduje się na bardzo wczesnym etapie, a jego założenia są przede wszystkim badawcze. Przez najbliższe dwa lata testy prowadzone będą wyłącznie w środowisku laboratoryjnym, bez udziału ludzi. Głównym celem jest stworzenie platformy badawczej, która pozwoli lepiej zrozumieć wpływ neuromodulacji ENS na reakcje stresowe.

„Nie chodzi o to, by wprowadzać superżołnierzy na pole bitwy już za kilka lat. To badanie fundamentalnych mechanizmów biologicznych, które może w przyszłości zaowocować skutecznymi terapiami” – tłumaczy dr Irazoqui.

Złożoność i kontrowersje

Potencjalne zastosowania tej technologii wykraczają poza wojsko – mogłyby posłużyć cywilnym lekarzom, psychologom i terapeutom w leczeniu stanów lękowych, depresji, zaburzeń psychosomatycznych czy przewlekłego stresu. Jednocześnie jednak projekt rodzi pytania natury etycznej, prawnej i społecznej.

Czy manipulowanie „drugim mózgiem” w jelitach w celu wpływania na psychikę jest moralnie dopuszczalne? Jak zapewnić bezpieczeństwo biologiczne i prywatność użytkowników takiej technologii? Te i inne zagadnienia DARPA zapowiada włączyć do dalszych etapów programu.

Nowa era biologii obliczeniowej?

CoasterChase to kolejny przykład, jak coraz silniejsze staje się przecięcie biologii, neurotechnologii i inżynierii materiałowej. W ostatnich latach DARPA była zaangażowana m.in. w rozwój elektronicznych interfejsów mózg-komputer oraz terapii opartych na modulacji układu nerwowego. Teraz sięga jeszcze głębiej – dosłownie i w przenośni.

„To fascynujący kierunek – mówi Michael Koeris, dyrektor BTO – ponieważ może pozwolić na wykorzystanie naturalnych dróg komunikacji ciała z mózgiem do budowania bardziej odpornych i świadomych jednostek. Ostatecznie chodzi o to, by lepiej rozumieć siebie i lepiej zarządzać stresem – w każdej sytuacji”.

Wielu ekspertów uważa, że jeśli projekt się powiedzie, może wyznaczyć nowy paradygmat w terapii psychicznej – i nie tylko. Jelita, jak się okazuje, mogą być kluczem do zrozumienia emocji. I być może – do ich świadomego regulowania.