Unia planuje masową inwigilację komunikatorów. Chat Control 2.0 zależy od Niemiec

Ponad pięciuset ekspertów w dziedzinie cyberbezpieczeństwa, kryptografii i informatyki z trzydziestu czterech krajów wystosowało list otwarty, w którym stanowczo sprzeciwiają się unijnemu projektowi rozporządzenia Chat Control 2.0. Wskazują, że proponowane przepisy są technicznie niewykonalne i otwierają drogę do bezprecedensowej inwigilacji oraz cenzury.

List został opublikowany tuż przed posiedzeniem Rady Europejskiej zaplanowanym na 12 września, a ostateczne głosowanie nad rozporządzeniem odbędzie się 14 października.

Projekt zakłada, że wszystkie komunikatory, usługi pocztowe, platformy chmurowe oraz dostawcy szyfrowanej komunikacji end-to-end musieliby automatycznie skanować wiadomości użytkowników, w tym teksty, zdjęcia i filmy. Eksperci podkreślają, że takie rozwiązania są nie do pogodzenia z zasadą pełnego szyfrowania, ponieważ wymuszają ingerencję w treść wiadomości przed jej zaszyfrowaniem.

Według specjalistów systemy masowej detekcji wprowadzają poważne luki w zabezpieczeniach. Mogą one zostać wykorzystane przez cyberprzestępców lub wrogie państwa. Dodatkowym problemem jest skala błędów generowanych przez algorytmy, które w wielu przypadkach oznaczałyby zwykłych użytkowników jako potencjalnych sprawców przestępstw.

Błędy i obejścia systemów wykrywania

Autorzy listu ostrzegają, że obecnie stosowane narzędzia sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego nie są w stanie niezawodnie identyfikować szkodliwych treści. Algorytmy popełniają liczne błędy fałszywie dodatnie i fałszywie ujemne. Ponadto osoby świadomie rozpowszechniające nielegalne materiały mogą łatwo obejść systemy wykrywania, podczas gdy zwykli użytkownicy byliby narażeni na błędne oskarżenia i nieuzasadnione śledztwa.

Nacisk polityczny i rola Niemiec

Kilka krajów, w tym Austria, Belgia, Holandia i Finlandia, już wyraziło sprzeciw wobec rozporządzenia. Kluczową rolę mogą jednak odegrać Niemcy, które jeszcze nie przedstawiły ostatecznego stanowiska. Głos sprzeciwu lub wstrzymanie się od głosu Berlina mogłoby zablokować ustawę, jeśli połączyłoby się z innymi krajami tworzącymi mniejszość blokującą. W praktyce oznacza to, że przyszłość prywatności w Europie zależy w dużej mierze od decyzji jednego państwa.

Sprzeciw Tuta Mail

Do krytyków dołączyła firma Tuta Mail, dostawca szyfrowanej poczty e-mail, która zapowiada złożenie pozwu, jeśli rozporządzenie zostanie przyjęte w październiku 2025 roku. Jej zdaniem nowe prawo oznacza masową inwigilację zwykłych obywateli i bezpośrednie zagrożenie dla prywatności użytkowników. Matthias Pfau, prezes Tuta, wskazuje, że regulacje zmusiłyby dostawców do osłabienia szyfrowania albo do całkowitego wycofania się z rynku Unii.

Pfau podkreślił również paradoks sytuacji: rząd niemiecki niedawno przyznał firmie 1,5 miliona euro na rozwój technologii szyfrowania postkwantowego, podczas gdy równolegle na forum unijnym procedowane są przepisy, które niszczą zaufanie do prywatnej komunikacji.

Argumenty prawne i perspektywa sądowa

Projekt rozporządzenia znany jest pod nazwą Rozporządzenie w sprawie Wykorzystywania Seksualnego Dzieci. Jego celem ma być walka z rozpowszechnianiem materiałów związanych z wykorzystywaniem nieletnich w internecie. Mechanizmem egzekwowania ma być skanowanie treści po stronie użytkownika, jeszcze przed zaszyfrowaniem.

Krytycy argumentują, że ustawa narusza prawa podstawowe zapisane w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Prawnicy doradzający instytucjom unijnym wskazują, że przepisy są nieproporcjonalne i mogłyby zostać zakwestionowane w sądzie. Niemieckie sądy już wcześniej uchylały przepisy dotyczące masowej retencji danych, co daje przeciwnikom Chat Control nadzieję na podobny wynik.