Następca legendarnego MS-DOS dostał aktualizację. Ten system wciąż żyje

Po raz pierwszy od 2022 roku światło dzienne ujrzała nowa, stabilna wersja FreeDOS – jednego z ostatnich bastionów klasycznego środowiska DOS, który mimo upływu dekad nie tylko nie odszedł do lamusa, ale nadal znajduje realne zastosowanie. Wersja 1.4 przynosi szereg istotnych poprawek, które zwiększają stabilność i kompatybilność systemu.

FreeDOS to system operacyjny będący otwartoźródłowym następcą legendarnego MS-DOS autorstwa Microsoftu. Projekt narodził się w 1994 roku, jako odpowiedź społeczności na decyzję giganta z Redmond o zakończeniu wsparcia dla DOS-u. System od samego początku rozwija amerykański programista Jim Hall, wspierany przez globalną społeczność entuzjastów klasycznej informatyki.

Wydana właśnie wersja 1.4 to owoc trzech lat intensywnych prac programistycznych. Mimo iż DOS może wydawać się reliktem przeszłości, FreeDOS nieprzerwanie znajduje zastosowanie – jest wykorzystywany m.in. jako preinstalowane środowisko na nowych laptopach, co pozwala producentom oferować urządzenia w niższej cenie, a użytkownikom umożliwia wybór docelowego systemu operacyjnego.

Co nowego w FreeDOS 1.4?

Najnowsza odsłona systemu koncentruje się na poprawie stabilności kluczowych komponentów. Największe zmiany zaszły w FreeCOM – powłoce systemowej pełniącej funkcję interpretera poleceń (odpowiednik command.com w MS-DOS). FreeCOM w wersji 0.86 otrzymał liczne poprawki związane z kompatybilnością i obsługą nowych języków.

Usprawniono także standardowe narzędzia systemowe, takie jak:

• Xcopy – teraz efektywniej zarządza pamięcią przy kopiowaniu katalogów i plików;

• Move – zoptymalizowany, by zapobiegać przepełnieniu stosu;

• FDisk – naprawiono poważne błędy związane z partycjonowaniem;

• mTCP – stos sieciowy wspierający TCP/IP zyskał większą niezawodność.

Całkowicie odświeżony został również system pomocy FreeDOS – FDHelp 1.1.0. Został napisany od podstaw, korzysta z nowoczesnego formatu HTML i oferuje lepsze doświadczenie dla użytkownika końcowego.

Nie wszystko poszło zgodnie z planem

Mimo ogromu wprowadzonych poprawek, niektóre komponenty planowane do wersji 1.4 nie zostały do niej włączone z powodu braku stabilności. Wśród nich znalazł się popularny edytor tekstu Blocek 1.73 oraz nowa wersja jądra systemu.

W efekcie FreeDOS 1.4 nadal korzysta z jądra poprzedniej wersji 1.3, co wiąże się z pewnymi ograniczeniami – m.in. brakiem możliwości uruchomienia Windows for Workgroups 3.11 w trybie rozszerzonym (system wspiera natomiast Windows 3.1 w trybie standardowym).

Kompatybilność z nowoczesnym sprzętem

FreeDOS pozostaje systemem BIOS-owym i nie obsługuje płyt głównych z UEFI, jednak wciąż można uruchomić go na współczesnych komputerach w trybie zgodności z BIOS-em (tzw. legacy mode). System działa zarówno na maszynach retro z procesorami 80286 czy 80386, jak i w środowiskach wirtualnych.

Dystrybucja FreeDOS 1.4 dostępna jest za darmo na stronie projektu w kilku formatach – od pełnego LiveCD z dodatkowym oprogramowaniem, przez obraz USB, aż po wersję dyskietkową ważącą zaledwie 720 KB.

DOS nadal żywy

Wbrew pozorom, DOS nie odszedł do lamusa. Nadal wykorzystywany jest przez instytucje, firmy przemysłowe i kolejnictwo – np. w Niemczech poszukiwano niedawno specjalisty z doświadczeniem w administracji systemami MS-DOS i Windows 3.11. FreeDOS wciąż pozwala także na efektywne korzystanie ze starego sprzętu – z systemem regularnie aktualizowanym i wyposażonym w szeroki zestaw kompatybilnych narzędzi i aplikacji. Często jest również fabrycznie instalowany w laptopach, które sprzedawane są bez Windowsa.

Z kolei w kwietniu 2024 roku firma Microsoft udostępniła kod źródłowy MS-DOS 4.00 na licencji MIT, co otwiera kolejne możliwości dla miłośników retroinformatyki i twórców alternatywnych rozwiązań.

FreeDOS, rozwijany w duchu wolnego oprogramowania, udostępniany jest na licencji GNU GPL v2. Kod źródłowy jądra, narzędzi systemowych i aplikacji znaleźć można m.in. na platformie GitHub.