Pierwsza płyta CD dziś obchodzi 43. urodziny. Słuchacie jeszcze kompaktów?

Płyta CD, czyli Compact Disc, któż nie zna tego kompaktowego standardu, który narodził się dekady temu i wygrał wojnę z kasetami czy dyskietkami? W tym roku mija 43 lata od stworzenia tego rozwiązania.

Płyta CD zadebiutowała w 1982 roku, choć oficjalnie zaprezentowała została w 1977 roku, to jednak 43 lata temu świeżo wyprodukowane nośniki danych zostały wprowadzone do sprzedaży w Japonii. Pierwsze badania nad tą technologią były z kolei prowadzone w 1974 r. równolegle przez firmę Philips oraz Sony. Ten drugi w 1977 roku zaprezentował światu cyfrową płytę audio.

Narodziny płyt CD

17 sierpnia 1982 roku inżynierowie z fabryki Polygram w Langenhagen w Niemczech nagrali pierwszą komercyjną płytę CD, która zawierała album The Visitors szwedzkiej grupy ABBA. To wydarzenie dało początek nowej ery formatu, który na długie lata odmienił przemysł muzyczny oraz komputerowy. Choć album The Visitors został wydany pod koniec 1981 roku, umieszczenie go na płycie CD miało symboliczne znaczenie – był to moment przejścia z analogowych nośników, takich jak płyty winylowe i kasety, w przyszłość cyfrowego dźwięku.

Philips po tym jak zaprezentował swój standard w 1979 roku, postanowił połączyć siły z Sony i stworzyć wspólny zespół, który miał opracować technologię oraz specyfikację przyszłego formatu CD. W wyniku tej intensywnej kooperacji zapadły kluczowe decyzje inżynieryjne.

Ustalono średnicę płyty na 120 mm oraz czas odtwarzania na nieco ponad 74 minuty. Długość ta, według osób zaangażowanych w projekt, była częściowo uzależniona od potrzeby zmieszczenia na płycie legendarnych klasycznych utworów, jak IX Symfonia Beethovena.

Płyta CD wykorzystuje laser do odczytu danych cyfrowych zapisanych na jej powierzchni, stosując modulację ośmiu do czternastu (EFM) dla efektywnego przechowywania danych oraz kod Reed-Solomon (CIRC) do korekcji błędów. Ostateczny standard Red Book, ustalony w czerwcu 1980 roku, stał się fundamentem dla całego rynku płyt CD audio.

Po wejściu na rynek, płyty CD zaoferowały znaczący postęp w jakości dźwięku i trwałości, eliminując trzaski i szumy charakterystyczne dla winyli. Wprowadziły również nowe udogodnienia, takie jak możliwość natychmiastowego pomijania utworów oraz odtwarzania muzyki bez ryzyka zużycia, co wyróżniało je na tle nośników analogowych.

Na początku lat 80. na rynku pojawiły się setki tytułów dostępnych w nowym formacie, a odtwarzacze CD zaczęły pojawiać się w sklepach audio na całym świecie.

Narodziny CD-ROM

Choć wielu ludzi było początkowo sceptycznych co do długoterminowej opłacalności tej nowej i drogiej technologii, sprzedaż płyt CD rosła bardzo szybko. W Stanach Zjednoczonych w 2000 roku dostarczono niemal 943 miliony albumów CD. Wpływ CD wykraczał jednak poza muzykę. W 1985 roku standard Yellow Book określił CD-ROM, umożliwiając przechowywanie danych binarnych oraz oprogramowania na płytach.

Trzy lata później wprowadzono system plików ISO 9660, który umożliwił stosowanie płyt CD jako uniwersalnego medium dla aplikacji, archiwów i multimediów w różnych systemach operacyjnych. Tę mobilność uznaje się za jeden z kluczowych powodów szerokiego przyjęcia płyt CD w komputerach osobistych oraz firmowych.

Na początku lat 90. pojawiły się napędy CD i płyty do nagrywania, które umożliwiły użytkownikom tworzenie własnych płyt audio oraz danych, czyniąc z formatu zarówno kanał dystrybucji, jak i rozwiązanie do przechowywania danych.

Era globalnej cyfryzacji danych

Przez dekadę płyty CD-ROM były wykorzystywane do instalacji oprogramowania, dystrybucji sterowników i wydawania systemów operacyjnych. Choć obecnie strumieniowanie i pobieranie cyfrowych plików wyparły fizyczne nośniki, płyty CD wciąż mają swoje miejsce wśród miłośników muzyki, którzy cenią je za wierność dźwięku i trwałość.

W branży PC fizyczne nośniki niemal zniknęły z codziennego użytku, aczkolwiek różne formy napędów optycznych wciąż istnieją i zapewniają dostęp do starszego oprogramowania oraz danych archiwalnych.