Rosja: Kryzys w branży IT. Banki odmawiają kredytów, projekty wstrzymane

Sytuacja w rosyjskim sektorze IT staje się coraz bardziej napięta. Banki wstrzymują udzielanie kredytów firmom technologicznym, co może zatrzymać rozwój tamtejszych projektów – alarmują przedstawiciele branży. Wzrost stóp procentowych i brak zabezpieczeń w postaci aktywów materialnych sprawiają, że finansowanie nowych inicjatyw staje się niemal niemożliwe. To może oznaczać wyższe koszty dla użytkowników końcowych i spowolnienie procesu substytucji importu w rosyjskiej gospodarce.

Według trzech rozmówców „Izwiestii” problem z kredytowaniem projektów IT narasta od kilku tygodni. Banki niechętnie udzielają pożyczek, tłumacząc się brakiem dostępnych środków. „Firmy albo otrzymują odmowę, albo są zmuszone zaakceptować zaporowe oprocentowanie” – podkreśla jeden z przedsiębiorców. Szczególnie trudna sytuacja dotyczy integratorów systemowych i dużych deweloperów, którzy regularnie korzystali z kredytów w celu utrzymania płynności finansowej.  Brak dostępu do taniego kapitału zmusza wiele przedsiębiorstw do wstrzymywania projektów z zakresu transformacji cyfrowej i substytucji importu – podkreślają przedstawiciele branży. Mowa tu m.in. o wdrażaniu krajowego oprogramowania, które miałoby zastąpić produkty zagraniczne, nieobecne na rynku z powodu sankcji.

Wysokie stopy procentowe i brak zabezpieczeń

Eksperci wskazują, że kluczowym czynnikiem blokującym kredyty jest gwałtowny wzrost stopy procentowej Banku Centralnego Rosji do 21%. Banki zmagają się z koniecznością wypłacania wysokich odsetek od krótkoterminowych lokat klientów, co ogranicza ich możliwości finansowania długoterminowych projektów. Jednocześnie, jak podkreśla menedżer jednej z firm IT, branża nie posiada aktywów materialnych, które mogłyby stanowić zabezpieczenie kredytów – banki nie uznają własności intelektualnej jako wartościowego zastawu. „Dla sektora IT problem kredytowania nigdy nie był łatwy, ale obecnie stał się on systemowy” – komentuje Siergiej Matusewicz z firmy Artezio. „Nawet duże, ugruntowane firmy mają trudności z uzyskaniem finansowania na akceptowalnych warunkach, co paraliżuje rozwój innowacyjnych projektów o długim horyzoncie czasowym, takich jak sztuczna inteligencja czy krajowe odpowiedniki zagranicznego oprogramowania”.

Ceny usług IT mogą wzrosnąć

Eksperci ostrzegają, że brak kredytów wpłynie na całą rosyjską gospodarkę. Firmy IT, pozbawione finansowania zewnętrznego, są zmuszone pokrywać koszty nowych projektów z własnych zasobów, co może przełożyć się na podwyżki cen towarów i usług. „Mniej zniżek w sklepach internetowych, wolniejsze ładowanie stron, a nawet wyłączenie niektórych usług – to scenariusz, który może stać się rzeczywistością” – ostrzega Karen Kazaryan, dyrektor Instytutu Badań nad Internetem. Podobnego zdania jest Konstantin Ankilov z TMT Consulting. „W obecnej sytuacji firmy będą musiały przenieść część kosztów na klientów, co wpłynie na ceny usług w e-commerce i poza nim. Jednocześnie przedsiębiorstwa będą zmuszone do optymalizacji zatrudnienia i porzucenia projektów o niepewnych perspektywach finansowych” – zaznacza ekspert.

Banki tłumaczą swoją ostrożność koniecznością zarządzania ryzykiem. Władimir Kuzniecow, prezes Finstar Bank, zwraca uwagę, że poziom ryzyka w branży IT jest wysoki, co wynika z niedoboru wykwalifikowanego personelu i jakości wytwarzanych produktów. „Wiele projektów w ramach substytucji importu powstaje w pośpiechu, co odbija się na ich jakości i niezawodności. To dodatkowo zwiększa ryzyko, że inwestycja się nie zwróci” – dodaje. Ministerstwo Rozwoju Cyfrowego zapowiedziało, że w 2025 roku planuje kontynuować wsparcie dla branży, w tym dotacje i programy pilotażowe.

Zdaniem ekspertów, aby rozwiązać problem, konieczne są systemowe działania. Siergiej Matusewicz z Artezio proponuje rozszerzenie programów kredytów preferencyjnych oraz wprowadzenie rządowych gwarancji do kredytów. Dodatkowym rozwiązaniem mogłoby być rozwijanie modeli finansowania typu venture oraz tworzenie funduszy inwestycyjnych z udziałem państwa i sektora prywatnego. „Firmy IT muszą także pracować nad dywersyfikacją źródeł finansowania, na przykład poprzez emisję cyfrowych aktywów finansowych czy uczestnictwo w programach partnerstwa publiczno-prywatnego” – podsumowuje Matusewicz.

Wobec obecnej sytuacji przyszłość rosyjskiego sektora IT pozostaje bardzo niepewna. Brak finansowania to zatrzymanie rozwoju technologicznego, który i tak jest lata za Zachodem. W obecnej sytuacji nie powinno to jednak nikogo smucić.