Polski rząd przyspiesza prace nad utworzeniem Instytutu Badawczego IDEAS - ośrodka badań nad AI

Projekt rozporządzenia Rady Ministrów dotyczący powołania Instytutu Badawczego IDEAS trafił właśnie do wykazu prac legislacyjnych rządu. Choć ministrowie cyfryzacji i nauki zapowiadali, że instytut rozpocznie działalność już 1 stycznia 2025 roku, proces legislacyjny wciąż trwa. Tymczasem pojawia się pytanie: co stanie się ze spółką IDEAS NCBR, która obecnie zajmuje się podobną tematyką?

IDEAS NCBR, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością należąca do grupy Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, od lat działa w obszarze sztucznej inteligencji i ekonomii cyfrowej. Jednak w październiku 2024 roku jej założyciel i dotychczasowy prezes, prof. Piotr Sankowski, został niespodziewanie odwołany. W ślad za tym wydarzeniem, ministrowie cyfryzacji oraz nauki i szkolnictwa wyższego ogłosili, że powstanie nowa jednostka – Instytut Badawczy IDEAS (IB IDEAS). Zgodnie z założeniami projektu, nadzór nad nowym instytutem sprawować będą Minister Cyfryzacji oraz Minister Obrony Narodowej. Taka struktura nadzoru ma zapewnić zarówno rozwój technologii przełomowych dla gospodarki, jak i ich zastosowanie w sektorze obronnym.

Zgodnie z zapowiedziami, IB IDEAS miał rozpocząć działalność 1 stycznia 2025 roku. Tego terminu jednak nie udało się dotrzymać. Dopiero 27 stycznia projekt rozporządzenia znalazł się w wykazie prac legislacyjnych rządu. Przyjęcie dokumentu przez Radę Ministrów planowane jest na pierwszy kwartał tego roku. Planowane rozporządzenie ma stworzyć ramy prawne dla funkcjonowania Instytutu, który zostanie wyposażony w kompetencje umożliwiające prowadzenie działalności naukowej i rozwój młodych talentów.

Co wiemy o IB IDEAS?

Z opisu projektu rozporządzenia wynika, że nadzór nad IB IDEAS sprawować będą Ministerstwo Cyfryzacji i Ministerstwo Obrony Narodowej. Decyzja o wspólnym nadzorze nad instytutem nie jest przypadkowa. Sztuczna inteligencja to technologia, która ma kluczowe znaczenie zarówno dla bezpieczeństwa państwa, jak i dla rozwoju cyfrowej gospodarki. „Wspólny nadzór obu ministrów umożliwi uzyskanie doskonałej synergii w podejściu do zarządzania i rozwoju tej technologii, a także zapewni skuteczną realizację priorytetów państwowych” – czytamy w opisie projektu. Dla MON priorytetem jest wykorzystanie AI w kontekście bezpieczeństwa narodowego, natomiast dla MC – cyfrowa transformacja Polski.

Zgodnie z projektem, Instytut IDEAS będzie koncentrować swoje działania na kluczowych obszarach badawczych, takich jak sztuczna inteligencja, widzenie maszynowe, grafika komputerowa, przetwarzanie języka naturalnego, czy projekty o przełomowym potencjale technologicznym. Działalność instytutu będzie obejmować prowadzenie badań naukowych, prac rozwojowych oraz wspieranie rozwoju młodych kadr naukowych. Ważnym elementem działalności będą badania nad zastosowaniem sztucznej inteligencji w sektorze obronnym i zwiększaniu bezpieczeństwa narodowego.

IDEAS NCBR – co dalej?

Równolegle pojawia się pytanie o przyszłość IDEAS NCBR. Zarówno ta spółka, jak i planowany Instytut Badawczy IDEAS mają zajmować się badaniami nad sztuczną inteligencją i raczej nie jest realne ich współistnienie.

Ministerstwo Cyfryzacji nie udzieliło jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy IDEAS NCBR będzie kontynuować działalność po utworzeniu IB IDEAS. „Nie posiadamy jeszcze informacji, jak zostanie rozwiązana kwestia podziału zadań pomiędzy te dwa podmioty” – brzmi lakoniczna odpowiedź resortu. Dodatkowo, medialna burza związana z odwołaniem prof. Piotra Sankowskiego z funkcji prezesa IDEAS NCBR wciąż budzi pytania o polityczne i personalne tło tych decyzji.