Najbardziej unikalny procesor x86 na świecie odnaleziony i uruchomiony po latach

W dobie dominacji Intela i AMD niektórzy zdążyli już zapomnieć, że pod koniec lat 90. istniała cała plejada mniejszych producentów procesorów x86. Tymczasem w sieci pojawiły się właśnie zdjęcia jednego z najbardziej egzotycznych i zapomnianych układów z tamtej epoki – Rise mP6 266. To wyjątkowo rzadki procesor, którego wielu entuzjastów nigdy nie widziało na oczy, a mimo to wciąż działa.

Zdjęcia, które obiegły fora i serwisy technologiczne, pochodzą z kolekcji Konkretor – firmy i społeczności skupiającej kolekcjonerów i miłośników starych układów scalonych. To właśnie dzięki nim możemy przyjrzeć się bliżej temu egzotycznemu modelowi, który w swoim czasie miał stanąć w szranki z Intelem, AMD czy Cyrixem.

Super Socket 7 – scena dla zapomnianych bohaterów

Na głównym zdjęciu widać procesor Rise mP6 266 zainstalowany na płycie głównej Asus P5A-B opartej na chipsecie ALi Aladdin V. To platforma z końca lat 90., która obsługiwała całą gamę procesorów kompatybilnych z gniazdem Super Socket 7. W tamtym czasie można było na niej uruchomić zarówno Intel Pentium MMX, jak i AMD K6 czy K6-2, a także mniej znane układy Cyrix MII czy IDT WinChip.

Co ciekawe, Asus P5A-B pozwalał na podkręcanie, obsługiwał magistralę AGP 2X oraz oferował pełen zestaw złączy PCI i ISA. To czyniło go idealnym polem testowym dla producentów takich jak Rise, którzy chcieli zdobyć przyczółek na rynku procesorów x86.

Statystyki z epoki – napięcie, taktowanie, chłodzenie

Dzięki zrzutom ekranu z programu CPU‑Z wiemy, że testowany egzemplarz pracuje z napięciem rdzenia 2,832 V. Współcześnie brzmi to alarmująco wysoko, ale w 1998 roku nikogo to nie dziwiło. Procesor dysponował skromnym TDP na poziomie 8,54 W i mógł pracować przy pasywnym chłodzeniu.

Zaskakująca jest jednak różnica między oznaczeniem modelu a realnym taktowaniem. Rise mP6 266 według CPU‑Z działa z częstotliwością 200 MHz. To nie pomyłka – pod koniec lat 90. producenci stosowali agresywny marketing, nadając swoim układom nazwy sugerujące wydajność równą lub wyższą od procesorów Intela. Podobne sztuczki stosowali również AMD czy Cyrix.

Nowy, stary zapas z eBay

Skąd pochodzi ten egzemplarz? „Kilka lat temu kupiliśmy go z chińskiego konta na eBayu. Nowy, stary zapas, bez historii, nic szczególnego” – przyznali kolekcjonerzy. Tym bardziej niezwykłe jest to, że układ wciąż działa. W dodatku został wyprodukowany w procesie 250 nm przez TSMC, a dokumentacja techniczna – choć szczątkowa – wciąż krąży w sieci w postaci PDF‑ów opisujących modele 333 i 366 MHz z tej samej serii.

 Krótka historia marki Rise

Firma Rise Technology powstała w połowie lat 90. z ambicjami wprowadzenia świeżej konkurencji na rynek procesorów x86. Jej linia mP6 pojawiła się w 1998 roku, ale zaledwie dwa lata później firma wycofała się z branży, nie wytrzymując presji Intela i AMD. Dziś jej układy są praktycznie nie do zdobycia – dlatego właśnie mP6 266 z kolekcji Konkretor zyskał miano „najrzadszego procesora x86”.