Zgłoś rodzinę za niewłaściwe myślenie. Niemcy chcą tak walczyć z "dezinformacją"

Niemieckie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Ministerstwo Spraw Rodzinnych uruchamiają „Kompas porad na temat myślenia spiskowego”, aby monitorować i raportować przekonania obywateli.

Niemieckie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, kierowane przez Nancy Faeser, oraz Federalne Ministerstwo ds. Rodziny, Osób Starszych, Kobiet i Młodzieży ogłosiły start nowej inicjatywy o nazwie „Kompas porad dotyczący myślenia spiskowego”. Projekt ten ma na celu udzielanie porad osobom, które podejrzewają, że ich bliscy lub znajomi mogą popaść w teorie spiskowe, które według rządzących są coraz mocniej obecne na platformach społecznościowych.

Nowa forma kontroli społecznej?

Według niemieckiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, centrum poradnicze ma oferować anonimową pomoc każdemu, kto zauważy oznaki „niebezpiecznego” myślenia u członków rodziny czy przyjaciół. Inicjatywa ta wywołała jednak szeroką debatę na temat wolności słowa i nadzoru państwowego nad przekonaniami obywateli.

Idea monitorowania myślenia jednostek nie jest nowa. Podobne mechanizmy w przeszłości stosowały reżimy autorytarne, by eliminować niewygodne poglądy i zwiększać społeczną kontrolę. Krytycy projektu podkreślają, że przypomina to praktyki stosowane w najbardziej represyjnych systemach politycznych XX wieku.

Ciekawostką językową, która zwróciła uwagę opinii publicznej, jest niemieckie słowo oznaczające „radę” – „Rat” – które fonetycznie przypomina „Ratte”, czyli „szczur”. Krytycy żartują, że projekt niemieckiego rządu to nic innego, jak formalne zachęcanie do donoszenia na bliskich. Nancy Faeser nazwała projekt „holistycznym podejściem” do walki z dezinformacją i ekstremizmem. Minister argumentuje, że teorie spiskowe stanowią poważne zagrożenie dla demokracji, ponieważ „celowo dzielą społeczeństwo i niszczą zaufanie do niezależnej nauki, wolnych mediów i instytucji demokratycznych”.

Nowy numer do zgłaszania „spiskowców”

Na oficjalnym profilu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na Twitterze opublikowano informację o uruchomieniu krajowego punktu kontaktowego. Obywatele mogą anonimowo zgłaszać przypadki „myślenia spiskowego” telefonicznie lub online. Udostępniono również numer telefonu (030 6293 7479) oraz stronę internetową z dodatkowymi informacjami.

Według oficjalnych informacji, pierwsza konsultacja ma charakter anonimowy i ma na celu wstępną ocenę sytuacji. Jeśli doradcy uznają, że sprawa wymaga dalszego nadzoru, zgłoszenie zostanie przekazane do lokalnego centrum doradczego, które zajmie się „pomocą” dla osoby uznanej za podatną na teorie spiskowe.

Czy rząd chce kontrolować sposób myślenia obywateli?

Projekt wywołał kontrowersje i podzielił opinię publiczną. Krytycy obawiają się, że program może być wykorzystywany jako narzędzie kontroli społecznej, prowadzące do piętnowania osób o odmiennych poglądach. Istnieją obawy, że niejasne kryteria klasyfikowania „myślenia spiskowego” mogą doprowadzić do nadinterpretacji i niesłusznych oskarżeń wobec obywateli. Nancy Faeser argumentuje jednak, że rodzina i przyjaciele najlepiej znają swoich bliskich, co czyni ich „pierwszą linią obrony” w walce z ekstremizmem. Podkreśla, że monitorowanie myślenia jednostek ma kluczowe znaczenie dla utrzymania bezpieczeństwa publicznego.

Społeczeństwo reaguje

Inicjatywa budzi mieszane reakcje. Zwolennicy twierdzą, że pomoże ograniczyć wpływ dezinformacji i radykalizacji. Przeciwnicy ostrzegają, że może prowadzić do podziałów w rodzinach i w społeczeństwie oraz nadużyć w zakresie wolności słowa. Na razie nie jest jasne, jak projekt będzie funkcjonował w praktyce i jakie skutki przyniesie. Pewne jest jedno – Niemcy wprowadzają kolejne narzędzie do walki z informacjami, które rząd uzna za niewłaściwe. Jak daleko sięgają granice tej walki? Odpowiedź na to pytanie przyniosą kolejne miesiące.