5 rzeczy, które musisz wiedzieć, zanim zrobisz aktualizację BIOS

Generalnie istnieją dwie główne zasady aktualizacji firmware sprzętu. Pierwsza mówi “Jeśli coś działa, to tego nie dotykaj”, a druga “Warto aktualizować BIOS, bowiem poprawia to osiągi, stabilność i bezpieczeństwo”. Oczywistym jest, że sprzętowi entuzjaści hołdują raczej drugiej zasadzie, bo chcą mieć dostęp do najnowszych poprawek i funkcji.

Jeśli do tej pory znajdowałeś się wśród wyznawców pierwszej zasady, to zanim zabierzesz się za update zapoznaj się z pięcioma poniższymi punktami, bowiem mogą ci zaoszczędzić sporo nerwów i straconego czasu. Warto zauważyć, że często nawet sami producenci płyt głównych nie zalecają aktualizacji BIOS jeśli system działa dobrze - prawdopodobnie tylko dlatego, żeby mniej obeznany w technologiach użytkownik czegoś niechcący nie zepsuł.

 

Generalnie aktualizacja firmware jest prosta i bezproblemowa, ale zawsze może zdarzyć się wypadek, na przykład nagły zanik napięcia, który przerwie aktualizację. To może sprawić, że komputer w ogóle przestanie się uruchamiać. Jednak nawet w takiej sytuacji nie trzeba panikować, tylko wiedzieć co zrobić.

Aktualizacja BIOS kasuje klucze szyfrujące TPM

Jesteś zwolennikiem bezpiecznych rozwiązań i szyfrujesz swoje dyski funkcją Bitlocker włączając to dysk z którego uruchamia się system operacyjny? To się chwali, ale lepiej zapisz klucz odzyskiwania na pendrive, żeby zawsze go mieć pod ręką. Po aktualizacji BIOS klucze szyfrujące zostają skasowane, co powoduje konieczność wpisania pełnego kodu odzyskiwania.

 

Tutaj uwaga - możesz być przekonany, że twój bootowalny dysk nie jest zaszyfrowany, a może być inaczej. Po prostu aktualizacje Windows 11 mogą automatycznie włączyć tę funkcję i możesz nawet o tym nie wiedzieć.

Mleko już się rozlało i siedzisz właśnie z głupią miną przed komputerem, który nie chce uruchomić systemu operacyjnego i żąda podania klucza szyfrującego (który oczywiście jest zapisany na dysku z którego nie chce wystartować system)?  Jeśli tylko twoja licencja Windows jest połączona z kontem Microsoftu to masz szczęście, bowiem klucze szyfrujące zapisują się również na koncie (o ile nie wyłączyłeś tej opcji). Możesz to sprawdzić nawet na smartfonie logując się na swoje konto przez stronę http://aka.ms/myrecoverykey

Aktualizacja BIOS kasuje wszystkie ustawienia UEFI

Masz zapisany profil UEFI BIOS z ustawieniami? Lepiej zapisz go na pendrive, bo aktualizacja i tak go usunie. Teoretycznie to powinno załatwić sprawę, ale… nie do końca.

Aktualizacje BIOS mogą wprowadzać zmiany w strukturze lub wręcz dodawać nowe funkcje. Starszy profil więc wcale nie musi być kompatybilny z nową wersją oprogramowania. 99-procentową pewność daje więc zapisanie ustawień na kartce, tak by później odtworzyć je ręczne. Dlaczego nie 100-procentową? Odpowiedź znajdziesz w kolejnym punkcie.

Aktualizacja BIOS może zmienić możliwości podkręcania na gorsze

Generalnie tak być nie powinno… ale się zdarza. Jeśli wykręciłeś dobry wynik przy użyciu poprzedniej wersji BIOS to wcale nie jest powiedziane że osiągniesz lepszy, albo nawet taki sam wynik przy użyciu nowego BIOS.

Oprogramowanie płyty głównej kontroluje setki różnych ustawień sprzętu i nawet niewielka modyfikacja jednego czynnika może wpływać na inne.

Bądź też ostrożny z aktualizowanie BIOS do wczesnych wersji beta - bo i takie udostępniają producenci. Mogą się tam znajdować jeszcze nie wychwycone błędy. Jeśli nie ma pilnej potrzeby, po prostu wstrzymaj się do wydania pełnej wersji UEFI BIOS.

Aktualizacja BIOS może w niektórych przypadkach spowodować spadek wydajności

Ale jak to? Przecież poprawki stabilności, ulepszenia w obsłudze pamięci RAM i optymalizacje powinny raczej powodować wzrost wydajności? Jak najbardziej, ale nie zapominajmy o wszelkiego rodzaju łatkach bezpieczeństwa i naprawianiu podatności na ataki, która mogą mieć właśnie taki skutek uboczny.

Żeby daleko nie szukać, w przypadku mojej płyty głównej trzykrotnie łatano różne podatności, a konkretnie:

• 17 marzec 2025 - microcode signature verification vulnerability (CVE-2024-36347)

• 28 sierpień 2024 - Sinkclose vulnerability of AMD processors (SMM Lock Bypass)

• 24 styczeń 2024 - addresses potential UEFI vulnerabilities (LogoFAIL)

Generalnie w tych przypadkach nie stwierdzono (a przynajmniej ja o nich nie słyszałem) spadku wydajności, ale nie zawsze tak jest.

Przerwana aktualizacja BIOS może spowodować, że twój komputer w ogóle przestanie się uruchamiać

Wystarczy krótka przerwa w dostawie prądu, żeby proces flashowania BIOS został przerwany. Takie sytuacje się zdarzają (oczywiście laptopy, czy komputery z UPS są zabezpieczone przed takimi niespodziankami) i zamiast panikować, wystarczy wiedzieć co w takim przypadku zrobić.

Po pierwsze, twoja płyta główna może być wyposażona w podwójny BIOS (Dual BIOS). W takim wypadku przy wykryciu błędu, płyta po prostu przełączy się na drugi BIOS i powinna normalnie wystartować.

Po drugie, większość nowoczesnych płyt umożliwia flashowanie BIOS nawet gdy płyta główna się nie uruchamia - a nawet gdy nie są na niej zainstalowane pamięci RAM, czy procesor (to zależy od konkretnego modelu płyty głównej). Wystarczy tylko podłączyć ją do zasilania, włożyć pendrive z plikiem BIOS do konkretnego portu USB i nacisnąć dedykowany przycisk (umiejscowiony zazwyczaj na tylnym panelu płyty głównej).

 

Każdy z producentów nazywa taką technologię nieco inaczej i w przypadku Gigabyte jest to Q-Flash Plus, MSI - Flash BIOS Button, natomiast ASRock i ASUS nazywają to BIOS Flashback (a dokładniej w przypadku ASUSA jest to FlashBack).

Uwaga - w niektórych przypadkach nie wystarczy zgrać pliku BIOS na pendrive, ale również zmienić jego nazwę (w przypadku płyt Gigabyte trzeba zmienić nazwę pliku na GIGABYTE.BIN). Inaczej cały proces po prostu się nie uruchomi. Szczegóły znajdziesz w instrukcji do swojej płyty głównej przy opisie tej technologii.

Update BIOS - nie taki straszny, jak go malują

Uzbrojony w tę wiedzę, nie musisz już się bać aktualizacji BIOS. Zdarzało mi się aktualizować firmware nie tylko w komputerach, ale również w telewizorach, odkurzaczach, gamepadach, a nawet smart żarówkach i w 99% przypadków nie napotkałem na żadne problemy. Nie musisz się również martwić, że wgrasz do płyty nieodpowiednią wersję BIOS - program aktualizujący sam sprawdzi, czy jest to wersja przeznaczona do twojej płyty głównej.

Pozwolę sobie jednak powtórzyć za producentami płyt głównych, że wszystkich zmian i aktualizacji dokonujesz na własną odpowiedzialność.