Podkręciłeś kompa i przestał Ci działać? Zobacz, co należy zrobić

Doświadczeni użytkownicy doskonale wiedzą, że szlifowanie ustawień OC może trwać całymi tygodniami. Potem często zdarza się, że połowę zabiegów trzeba odkręcać, bo komputer nie działa jak należy. Jesteś początkującym overclockerem i chciałbyś wiedzieć co robić w takiej sytuacji? 

Mniej zaawansowani użytkownicy mogą unikać podkręcania właśnie ze względu na potencjalne problemy. Nie należy się ich bać, bowiem jest to integralna część procesu OC. Cała zabawa polega właśnie na tym, by zwiększyć osiągi sprzętu nie tracąc przy okazji stabilności. 

Zakładam, że skoro to czytasz to masz już jakieś podstawy OC, ale wciąż nie możesz zdecydować się na samodzielne podkręcanie. Ty z kolei musisz założyć, że problemy po podkręcaniu się pojawią - po prostu musisz wiedzieć, jak sobie z nimi poradzić. A nie jest to wiedza skomplikowana, bowiem wystarczy przestrzegać kilku podstawowych zasad.

Problemy po OC - jak sobie z nimi poradzić? 

Jedna podstawowa uwaga - przed OC zapisz ustawienia UEFI BIOS. Nawet jak będziesz zmuszony do resetowania ustawień (CLR CMOS) to szybko odzyskasz poprzednie. Może ci to oszczędzić niepotrzebnego stresu z ponowną konfiguracją. W takiej sytuacji zdarzało mi się, że szukałem problemu w kablach gdy system przestawał widzieć dyski, podczas gdy po resecie BIOS po prostu zapomniałem przestawić kontroler SATA w tryb RAID. Nie będę dociekał, czy to już zaawansowana skleroza, bo opcji w UEFI BIOS jest masa i spamiętać to wszystko jest niemożliwością.

UEFI BIOS każdej płyty głównej dysponuje możliwością zapisywania profilów, które można potem w sekundę załadować, nie martwiąc się o to, że zapomnieliśmy o jakiejś opcji. Warto je nazywać tak, by nie ich nazwy nie budziły później żadnej wątpliwości. Nie nadpisuj profilu do którego ustawień masz 100% pewność, że działa bez zarzutu. 

Przy podkręcaniu zasadniczo mamy do czynienia z trzema sytuacjami.

Po OC komputer się uruchamia, ale nie działa prawidłowo 

Sam ostatnio miałem do czynienia z taką sytuacją. Kiedy odkryłem, że najnowszy BIOS do mojej płyty głównej AMD AM5 w końcu pozwala mi na osiągnięcie 6400 MT/s w trybie synchronicznym (UCLK=MEMCLK) rozpocząłem dalsze eksperymenty i testowanie nowych ustawień. W pewnym momencie byłem pewien, że więcej tu nie wycisnę i wszystko działa jak należy, bo komputer sprawnie przechodził wszystkie testy 3D Marka, ale… testy stabilności przeprowadziłem po łebkach (uznałem, że 15-minutowy test OCCT w zupełności wystarczy). Lenistwo wkrótce się na mnie zemściło. 

Po jakimś czasie odkryłem, że przy próbie renderowania wideo z użyciem sprzętowego kodeka AV1 komputer natychmiast się resetuje (AMD Ryzen 7 8700G z zintegrowaną grafiką Radeon 780M). Wkrótce też wyszło na jaw, że komputer zawiesza się po około 30 minutach rozgrywki w wymagającą grę 3D i to nie temperatury są problemem. Pozostało mi tylko przewrócić oczami i próbować ratować sytuację. 

Tutaj przechodzimy do meritum, bowiem podkręcanie często składa się z wielu kroków i warto je wszystkie zapisywać. Ja tego nie zrobiłem i przez dłuższą chwilę analizowałem co robiłem przy okazji OC i zebrała się z tego lista, z której większość punktów mogła spowodować niestabilną pracę: 

• Wyższe limity mocy w PBO 

• Podkręcenie iGPU do 3100 MHz za pomocą Precision Boost Overdrive 

• Wymuszenie trybu 1:1 dla RAM i kontrolera (UCLK=MEMCLK) ustawienia taktowania RAM na 3200 MHz (6400 MT/s) włączenie trybu High Bandwidth dla RAM 

• Ręczne obniżenie CL pamięci RAM 

• Podkręcenie FCLK do 2200 MHz (na platformie AM5 nie musimy się bawić w synchronizację Infinity Fabric)

• Undervolting za pomocą Curve Optimisera 

Teraz konia z rzędem temu, kto zgadnie która z opcji powoduje problemy… Właściwie tylko zwiększenie limitów energetycznych można wykluczyć (APU chłodzi AIO 240mm i nie ma problemów z temperaturami). 

Nie ruszałem tu w ogóle taktowania rdzeni CPU, ale sam Curve Optimiser pozwala na uzyskanie wyższego taktowania przez dłuższy czas. Niski CL RAM również pozytywnie wpływa na wyniki CPU (w przypadkach, gdy do głosu zbytnio nie dochodzi pamięć podręczna, ale ten model procesora nie ma jej przesadnie dużo). To nie moc CPU jest dla mnie problemem, ale wyciśnięcie na automacie jak najwięcej wydajności z zintegrowanego Radeona, bez potrzeby ręcznej regulacji napięć oraz taktowania i sięgania po absolutne maksimum. To komputer na którym pracuję na co dzień i chcę żeby był 101% stabilny. 

Proces naprawy można było zacząć choćby od zwiększenia napięcia na kontrolerze RAM, ale nie po to bawiłem się w undervolting, który zresztą przynosi znakomite efekty (niższe temperatury i wyższą wydajność dzięki większemu limitowi energetyczno-cieplnemu), by teraz zwiększać napięcia na SoC. 

Chwila, ale czy undervolting i zwiększanie limitów energetycznych trochę się ze sobą nie gryzą? Z pozoru tak, ale zwiększenie limitów to jedyny sposób, żeby podkręcona integra trzymała taktowanie 3100 MHz podczas dużego obciążenia. Jeśli pozostaniemy przy standardowych limitach AMD, to podczas grania zintegrowana grafika tylko na chwilę będzie wbijać na tą częstotliwość (szybki test GPU-Z jest tu zawodny, bo pokazuje, że iGPU pracuje z maksymalnym ustawionym taktowaniem). Całe podkręcenie będzie więc psu na budę. 

Jeśli mamy przed oczami listę operacji, których dokonaliśmy celem podkręcenia podzespołów, wystarczy po kolei wyłączać każdą z opcji/cofać jej ustawienia do domyślnych i sprawdzać, czy problem nadal występuje. Gdy już dowiemy się, która z funkcji sprawia kłopoty, możemy się skupić na dalszym szlifowaniu ustawień. Po każdej zmianie warto uruchomić odpowiedni test stabilności OCCT przynajmniej na godzinę. 

W moim przypadku niestety okazało się, że bez podnoszenia napięcia na RAM i kontrolerze się nie obędzie, a tego właśnie chciałbym uniknąć. Z lekkim rozczarowaniem wróciłem do 6200 MT/s, ale gorycz porażki osłodziła mi możliwość uzyskania znacznie niższych opóźnień RAM. 

Po OC komputer przestał się uruchamiać 

Teoretycznie najbardziej stresująca sytuacja, ale w praktyce rozwiązanie jest wyjątkowo proste. Po prostu resetujemy ustawienia BIOS, a po uruchomieniu PC ładujemy uprzednio zapisany profil z ustawieniami. 

Jak zresetować ustawienia BIOS do domyślnych? Lepiej wyposażone płyty główne czasami mają dedykowany przycisk resetowania BIOS (CLR CMOS) wyprowadzony na tylny panel (ewentualnie przycisk znajduje się na PCB), co jest bardzo wygodnym rozwiązaniem. 

Niestety w przypadku tańszych modeli płyt głównych takiego przycisku najczęściej nie ma i musimy skorzystać ze zworki na płycie głównej. To jest już zdecydowanie mniej wygodne, a może się zdarzyć, że zworka ukrywa się na przykład za kartą graficzną. Jak ją znaleźć? Wystarczy zerknąć do instrukcji płyty głównej.

Po lokalizacji zworki, wyłączamy komputer, zwieramy ją przez około 5 sekund za pomocą śrubokręta i ponownie włączamy komputer (w niektórych przypadkach może wystartować automatycznie jak tylko cofniemy śrubokręt, więc bez paniki). Start po resecie BIOS może trwać odrobinę dłużej i jest to całkowicie normalne. 

Po OC komputer się uruchamia i wszystko działa jak należy 

W takim przypadku, wracaj do podkręcania - na pewno uda ci się wycisnąć ze sprzętu jeszcze trochę mocy ;) 

Jak prawidłowo podkręcać sprzęt? 

Bez pośpiechu, metodycznie, dokładnie badając stabilność każdego ustawienia i zapisując wszystkie poczynania. Musisz brać pod uwagę, że podczas OC twój komputer zawiesi się nie raz i nie dwa, zanim znajdziesz najlepsze ustawienia dla swojej konfiguracji. Nie ma tu powodu do stresu, po prostu tak to działa.

Chociaż prawdopodobieństwo uszkodzenia sprzętu przy OC jest mało prawdopodobne, to mogą zdarzyć się przypadki (np. wadliwy zasilacz) kiedy może do tego dojść. Na zakończenie wygłoszę więc nieśmiertelną formułkę, że wszelkiego podkręcania dokonujesz na własną odpowiedzialność.