Temat wydajności procesorów dla podstawki Intel LGA 1700 w połączeniu z pamięcią DDR4 i DDR5 był wiele razy poruszany na łamach ITHardware i dzisiejszy test po raz kolejny wraca do tego aspektu. Jak mogliście zauważyć, niedawno zadebiutowała nowa procedura testowa dla CPU, gruntownie odświeżona w stosunku do poprzedniej, co uznaliśmy za dobrą okazję, aby ponownie zbadać także osiągi DDR4 oraz DDR5, w połączeniu z procesorem Core i9-14900K. Zgodnie z tytułem, materiał ten skupia się na wydajności w grach, chociaż dla kompletności wykonane zostały także pomiary w aplikacjach, aby sprawdzić, jak relacje między tymi standardami RAM wyglądają w mniej rozrywkowych zastosowaniach. Wszystkiego dowiecie się niebawem, po prezentacji szczegółów technicznych.
Spis treści:
- Platforma testowa, metodologia
- Wydajność - emulacja, przeglądanie internetu
- Wydajność - kompresja danych, kompilacja, obróbka zdjęć
- Wydajność - konwersja audio/wideo
- Wydajność - grafika 3D
- Wydajność - rendering
- Wydajność - obliczenia, symulacje, szyfrowanie
- Wydajność - gry (A Plague Tale: Requiem, AC: Mirage, Call of Duty: Modern Warfare 3)
- Wydajność - gry (Counter-Strike 2, Cyberpunk 2077, Dragon's Dogma 2)
- Wydajność - gry (Dying Light 2, Dziedzictwo Hogwartu, Far Cry 6)
- Wydajność - gry (Dead Island 2, Spider-Man: Miles Morales, SW Jedi: Ocalały)
- Wydajność - gry (Starfield, Wiedźmin 3: Dziki Gon NG, World of Tanks)
- Wydajność - gry (średnie osiągi)
- Podsumowanie
Do porównania wybraliśmy dwa zestawy od Patriota, a konkretniej Viper RGB 2x16 GB 3600 MHz CL 17 dla DDR4 oraz Viper Venom RGB 2x16 GB 7400 MHz CL 36 dla DDR5. To moduły bazujące na topowych kościach w ramach swoich generacji, tj. Samsung B-die w przypadku starszego standardu oraz Hynix A-die dla nowszego. Przy czym warto dodać, że Viper RGB mają przylutowane po 16 sztuk tych chipów, za to Viper Venom RGB po osiem, a więc mamy do czynienia z konfiguracją odpowiednio Dual Rank i Single Rank. Wynika to z faktu, że układy DDR5 mają wyższą gęstość w porównaniu do DDR4, przez co do uzyskania takiej samej pojemności wystarczy mniejsza liczba kości i nie ma to istotnego wpływu na osiągi, ponieważ jak pokazały poprzednie testy, w przypadku DDR5 różnice między Single a Dual Rank są kosmetyczne.
Nowa procedura testowa CPU to okazja, aby ponownie zbadać osiągi Raptor Lake w połączeniu z DDR4 i DDR5. Zobaczmy, jakie zależności pojawią się tym razem.
Test Patriot Viper Elite 5 RGB TUF 2x16 GB 6600 MHz. Dobra pamięć DDR5 dla fanów ASUS-a
Kilka słów odnośnie parametrów pamięci RAM oraz procesora
Co do konkretnych ustawień, w obu wypadkach postawiłem na parametry solidne, z pełną optymalizacją timingów dalszych rzędów, ale przy tym bez przesadnego żyłowania. Stąd decyzja o zegarach, które bez trudu są osiągalne dla praktycznie każdej kombinacji płyty głównej i egzemplarza CPU, a dokładniej 4000 MHz dla DDR4 i 7000 MHz dla DDR5. Od razu, gdyby ktoś miał wątpliwości odnośnie nowszego standardu, wszak to taktowanie nieco niższe od fabrycznego użytych modułów, z uwagi na pełną optymalizację opóźnień to parametry szybsze od domyślnych, gdyż DDR5 słabo skaluje się z częstotliwością (patrz test). Podstawowe timingi ustawiłem na CL 16-16-16-32 dla DDR4 i CL 34-42-42-76 dla DDR5, tzn. znowu sensownie, choć bez optymalizacji do oporu, gdyż założeniem było, aby ustawienia nie wymagały nawiewu na RAM, stąd napięcie kości odpowiednio 1,45/1,35 V. Procesor pracował z limitem mocy 253 W, by zupełnie wyeliminować różnicę z tytułu innych płyt głównych w przypadku gier oraz w jak największym stopniu uczynić to dla aplikacji (model kompatybilny z DDR4 aplikował nieco niższy woltaż rdzeni od konstrukcji zgodnej z DDR5).
Test DDR4 i DDR5 na Core i9-14900K: metodologia
Wszystkie testy zostały wykonane pod kontrolą systemu operacyjnego Windows 11 64-bit 23H2 oraz sterowników GeForce Game Ready 552.22, podczas rzeczywistej rozgrywki. Do pomiaru liczby klatek użyto programu Fraps w wersji 3.5.99 - w tym dla DirectX 12 (jedyna niedogodność pod tym API to brak OSD). Wyniki zamieszczone na wykresach są średnią arytmetyczną rezultatów z trzech odrębnych przebiegów, z kolei rozdzielczość zegara czasu rzeczywistego była ustawiona na sztywną wartość 0,5 ms.
Nastawy pamięci prezentują się następująco:
- DDR4-4000 MHz CL 16-16-16-32 2T,
- DDR5-7000 MHz CL 34-42-42-76 2T.
Limity mocy były ustawione na następujących poziomach:
- PL1 = PL2 = 253 W.
Uwagi dodatkowe do testów:
- tryb pracy kontrolera pamięci operacyjnej to Gear 1 dla DDR4 i Gear 2 dla DDR5,
- w obu przypadkach zoptymalizowałem timingi dalszych rzędów.
Platforma testowa
 |
ASUS ROG MAXIMUS Z790 APEX ENCORE |
 |
ASUS ROG STRIX Z690-A GAMING WIFI D4 |
 |
Patriot Viper RGB 2x16 GB DDR4-3600 CL17 |
 |
Patriot Viper Venom RGB 2x16 GB DDR5-7400 CL36 |
 |
ASUS ROG STRIX GeForce RTX 4080 OC |
 |
Patriot Viper VP4100 1 TB |
 |
SilentiumPC Supremo M1 Platinum 700 W |
 |
Antec Twelve Hundred V3 |
 |
MSI MEG CORELIQUID S360 |
Test DDR4 i DDR5 na Core i9-14900K: wydajność
Część praktyczną rozpoczynamy od emulacji konsol i testów przeglądarkowych. Względem poprzedniej procedury, rozbudowana została pierwsza z wymienionych kategorii, poprzez dołączenie programów RPCS3 oraz Xenia, które pozwalają uruchamiać gry odpowiednio dla PlayStation 3 oraz Xbox 360. W obu przypadkach do testów służy Red Dead Redemption, a pomiary odbywają się na samym początku kampanii fabularnej, gdyż to bardzo wymagająca lokalizacja, idealnie nadająca się do sprawdzania osiągów procesorów.
Dolphin
RPCS3
Xenia Canary
Mozilla Firefox
Kompresja danych, kompilacja, obróbka zdjęć
Kolejne testy obejmują kompresję danych, kompilację oraz prostą obróbkę zdjęć. Idąc po kolei, pomiary w 7-Zip zostały znacząco zmodyfikowane, ponieważ wariant z jednym i wieloma plikami o podobnym łącznym rozmiarze w zasadzie niczego nie wnosił. Zamiast tego mamy jeden mały plik i jeden duży, który pozwala w większym stopniu wykorzystać wielowątkowość, a dodatkowo wprowadziłem test dekompresji. Co do drugiej grupy, zaktualizowałem kod źródłowy kodera x265 do najświeższego wydania, które do kompilacji asemblera korzysta z narzędzia NASM, wyraźnie wolniejszego od Yasm, przez co cały proces jeszcze bardziej bazuje na wydajności pojedynczego wątku. Pozostałe dwa projekty są natomiast w pełni wielordzeniowe, a jeżeli chodzi o obróbkę zdjęć, uzupełniłem testy o scenariusze z dodatkowymi przekształceniami (zmiana rozdzielczości i korekta kolorów).
7-Zip
GCC
Visual Studio
IrfanView
Konwersja audio/wideo
W dziale konwersji audio oraz wideo niewiele się zmieniło od czasu poprzedniej procedury. Jedyna modyfikacja to dodatkowe testy w HandBrake, polegające na kodowaniu dwóch plików naraz. To scenariusz warty zbadania, gdyż konwersja tylko jednego materiału źródłowego nie pozwala wykorzystać pełni potencjału najwydajniejszych CPU z wieloma rdzeniami, nawet gdy jest on w rozdzielczości 4K.
foobar2000: LAME MP3
foobar2000: FLAC
foobar2000: Monkey's Audio
HandBrake: x264 4K
HandBrake: x265 4K
Grafika 3D
Testy obejmujące operacje związane z grafiką 3D także przetrwały z grubsza w niezmienionej formie. W wypadku programu Blender dokonałem wyłącznie drobną korektę dla operacji eksportu, zastępując format Wavefront przez bardziej wymagający obliczeniowo glTF 2.0. Ponadto wyeliminowałem test nakładania modyfikatora Subsurf, gdyż w najnowszych wydaniach pakietu Blender zadanie to wykonuje się praktycznie błyskawicznie, przez co przestało być dobrym scenariuszem do porównywania osiągów CPU.
3ds Max
Blender
Rendering
Odnośnie renderingu, główna zmiana to wykorzystanie najnowszej wersji benchmarka Cinebench - 2024. Ponadto zaktualizowałem programy 3ds Max, V-Ray i Blender, a uwagę warto poświęcić pierwszym dwóm z wymienionych. Mianowicie najświeższe wydania 3ds Max oraz V-Ray renderują tę samą scenę co poprzednio wyraźnie dłużej, tak więc właśnie to jest powodem wzrostu czasów w porównaniu do starszych testów.
3ds Max
Blender
Cinebench 2024
Obliczenia, symulacje, szyfrowanie
Obliczenia i symulacje to niezmiennie testy fizyki z pakietu 3DMark oraz wybrane projekty na platformie BOINC. Z kolei do badania wydajności szyfrowania wciąż służy program VeraCrypt, który posiada wbudowany benchmark, w którym ustawiam rozmiar bufora na 1 GB. Przy czym teraz podaję tylko wyniki dla pojedynczych algorytmów, bez pomiarów mieszanych, które na dobrą sprawę były wyłącznie ciekawostką.
3DMark
BOINC
VeraCrypt
Gry (A Plague Tale: Requiem, AC: Mirage, Call of Duty: Modern Warfare 3)
Pomiary w grze A Plague Tale: Requiem wykonuję w rozdziale Co pozostało, gdzie bohaterowie muszą przedostać się przez obszar "zablokowany" przez szczurzą armię. To wysoce wymagająca lokalizacja, która w dodatku dobrze (jak na tę grę) korzysta z wielowątkowości. W Assassin's Creed: Mirage wybrany scenariusz polega na przebieżce ulicami Kolistego Miasta, w mojej ocenie najbardziej obciążającej procesor części mapy. Natomiast w Call of Duty: Modern Warfare 3 zdecydowałem się postawić na misję Cenny towar, jako że to jedno z niewielu miejsc, które są wymagające i powtarzalne (wahania FPS w zakresie nawet kilkudziesięciu klatek podczas patrzenia w jeden punkt to norma w większości innych lokalizacji).
A Plague Tale: Requiem
Assassin's Creed: Mirage
Call of Duty: Modern Warfare 3
Gry (Counter-Strike 2, Cyberpunk 2077, Dragon's Dogma 2)
Counter-Strike 2 to dość ciekawy przypadek, jako że mapa Ancient jest jedyna w swoim rodzaju, tzn. jej obszar z wodą jest ekstremalnie wymagający jak na standardy tej produkcji, co widzimy dla wartości minimalnych. Z tego powodu główny scenariusz to Inferno, tym bardziej, że jest nienagannie powtarzalny, czego o Ancient powiedzieć nie można. Z kolei Cyberpunk 2077 i Dragon's Dogma 2 to produkcje, które dużo bardziej dają się procesorom we znaki, obydwie testowane też z włączonym śledzeniem promieni, choć w ich przypadku nie ma to dużego wpływu na liczbę FPS.
Counter-Strike 2
Cyberpunk 2077
Dragon's Dogma 2
Gry (Dying Light 2, Dziedzictwo Hogwartu, Far Cry 6)
Wszystkie gry z tej sekcji obsługują śledzenie promieni, stąd znajdziecie dodatkowe testy z włączonym RT. Wpływ tej opcji na wydajność jest największy dla Dziedzictwa Hogwartu, umiarkowany dla Dying Light 2 oraz niewielki w przypadku Far Cry 6. Skupiając się jeszcze przez chwilę na polskim tytule, miejsce testowe zostało dobrane w taki sposób, aby lokalizacja była wymagająca tak dla niskiego, jak i wysokiego mnożnika LOD. To istotne, gdyż trafiają się miejsca, które stanowią wyzwanie dla procesorów przy umiarkowanej wartości LOD, ale niemal nie reagują na jej zwiększanie, podczas gdy gdzie indziej spadek jest znaczny, stąd właściwy wybór scenariusza jest kluczowy.
Dying Light 2
Dziedzictwo Hogwartu
Far Cry 6
Gry (Dead Island 2, Spider-Man: Miles Morales, SW Jedi: Ocalały)
Spider-Man: Miles Morales oraz STAR WARS Jedi: Ocalały to kolejne produkcje, w których aktywacja RT powoduje znaczny wzrost wymagań w stosunku do CPU. Niemniej druga z tych gier ma inną charakterystykę od Dziedzictwa Hogwartu, choć obie bazują na silniku Unreal Engine 4. Mianowicie dla STAR WARS Jedi: Ocalały użycie procesora po włączeniu RT wzrasta, a nie spada (tytuł jest wtedy w stanie spożytkować ~16 wątków). Z kolei w Dead Island 2 testy odbywają się w ramach nowego dodatku SoLA, którego akcja rozgrywa się na dużej, otwartej mapie, a to optymalny scenariusz do porównywania wydajności CPU.
Dead Island 2
Spider-Man: Miles Morales
STAR WARS Jedi: Ocalały
Gry (Starfield, Wiedźmin 3: Dziki Gon NG, World of Tanks)
Starfield to w pewnym sensie gra legendarna, bo z pewnością na taki tytuł zasługuje w gronie optymalizacyjnych gniotów. Ale co ciekawe, z najnowszymi poprawkami od strony CPU to całkiem sensowna produkcja, o wysokich, ale jednak nie zabójczych wymaganiach, oraz dobrze radząca sobie z wielowątkowością. Jej przeciwieństwem jest Wiedźmin 3: Dziki Gon w wersji Next-Gen, która niespecjalnie potrafi wykorzystać potencjał wielu rdzeni, przez co bardziej bazuje na mocy pojedynczego wątku. Natomiast w World of Tanks zmieniłem scenariusz testowy, jako że wcześniej używana powtórka przestała działać po zaktualizowaniu gry, jednak nie ma powodów do obaw, bo nowe miejsce także jest całkiem wymagające jak na standardy tego tytułu.
Starfield
Wiedźmin 3: Dziki Gon NG
World of Tanks
Gry (średnie osiągi)
W tej sekcji zamieszczone są wykresy, które prezentują średnią wydajność porównywanych procesorów, w trzech wariantach: dla wszystkich testów, wyłącznie dla pomiarów bez śledzenia promieni, a także tylko dla scenariuszy z aktywnym RT. Jak za chwilę zobaczycie, wybrana opcja ma pewien wpływ na zależności między poszczególnymi architekturami oraz modelami, w szczególności tymi od różnych producentów.
Ważne: Wartości widoczne na wykresach zostały policzone na podstawie relacji procentowych w poszczególnych testach, a nie np. poprzez zsumowanie liczby kl./s, co jest metodą niepoprawną zarówno z matematycznego, jak i praktycznego punktu widzenia, jako że takie podejście powoduje większą wagę gier, w których procesory osiągają wyższy FPS, zaś intuicyjnie wiemy, że przewaga w takim wariancie jest mniej istotna niż różnica w tytułach, gdzie wydajność jest niższa.
Test DDR4 i DDR5 na Core i9-14900K: konkluzje
Jak pokazały testy, średnia przewaga Core i9-14900K pracującego z pamięcią DDR5 nad konfiguracją z DDR4 jest równa 2,7%, tudzież 2,4% dla przypadków z wyłączonym śledzeniem promieni i 3,2% dla porównań z aktywnym RT. Widać więc, że ray-tracing jest bardziej wrażliwy na wyższą przepustowość zapewnianą przez nowy standard, choć nie są to duże różnice. Przeglądając zaś wyniki w poszczególnych grach, najbardziej optymistyczna dla DDR4 okazała się Call of Duty: Modern Warfare 3, gdzie starsza pamięć zanotowała wynik lepszy o 3,2%. Z kolei DDR5 najlepiej wypadła w Spider-Man: Miles Morales z RT, jako że taki wariant pozwolił jej uzyskać prowadzenie równe 10,7%. Innymi słowy, nie ma reguły, że nowszy standard RAM zawsze musi być szybszy, ponieważ czasem niższe opóźnienie DDR4 okazuje się skuteczną bronią, ale jednocześnie nie da się zaprzeczyć, że DDR5 potrafi wygrać z DDR4 zauważalnie bardziej wyraźnie niż w drugą stronę, choć wciąż nie są to piorunujące różnice. Jednocześnie, w stosunku do testów w starszej procedurze zmieniło się niewiele i nowsze gry, co ciekawe, nie pozwoliły pamięci DDR5 powiększyć swojego prowadzenia nad DDR4.
DDR5 to oczywisty wybór dla osób budujących nowy, wydajny komputer, aczkolwiek DDR4 jeszcze trochę pożyje w bardziej budżetowych zestawach.
Płyta główna ma znaczenie. Oto co musisz zrobić, by uzyskać wysokie taktowanie RAM DDR5
Krótki komentarz odnośnie starszej generacji Alder Lake oraz słowo końcowe
Przy czym kilka słów warto poświęcić jeszcze Core i5-12600K, który to CPU również pojawia się na wykresach we współpracy z dwoma rodzajami RAM i choć to słabszy model od Core i9-14900K, to w jego przypadku supremacja DDR5 jest bardziej okazała. Mianowicie wynosi 4,6% dla wszystkich testów, 3,8% z wyłączonym RT oraz 6,2% z aktywnym śledzeniem promieni. Potwierdza się więc to, co zaobserwowałem we wcześniejszych materiałach, czyli mniejsza wrażliwość na pamięć Raptor Lake od Alder Lake. Na pewno ma to związek z bardziej pojemną cache L2 i L3, gdzie ta druga jest w 13. i 14. generacji Core również szybsza, z uwagi na wyższy zegar uncore. Ale słabszy kontroler DDR4 też dokłada swoją cegiełkę, gdyż przez niego musiałem ustawić zegar RAM na 3733 MHz, jako że 4000 MHz dla 12. generacji nie jest gwarantowane nawet na i9-12900K (sam mam sztukę tego CPU, która osiąga tylko 3900 MHz). Aczkolwiek warto uzupełnić, że najwyższa zanotowana różnica na korzyść DDR5 jest zbliżona do tej dla Core i9-14900K, wynosząc 11,3% (patrz Assassin's Creed: Mirage).
Reasumując, dla składających nowy, wydajny zestaw wniosek z testów jest oczywisty, DDR5 to optymalny wybór, a czasem wręcz jedyny możliwy (w wypadku platformy AMD AM5). Ale jeżeli ktoś pozostał na topowych modułach DDR4 na chipach Samsung B-die i dobrze zoptymalizował ich parametry oraz wymienił CPU na szybki model z 13. lub 14. generacji Intela, od strony wydajnościowej trudno mówić, aby doznał istotnej straty. Jednak warto zwrócić uwagę na jeszcze jeden szczegół. W czasach świetności DDR4 za zestaw 2x8 GB na B-die płaciło się typowo sporo ponad 500 zł, podczas gdy dziś moduły 2x16 GB w standardzie DDR5 o taktowaniu 6000-6400 MHz i na kościach Hynix, czyli w tej generacji najlepszych, znajdziemy za niewiele ponad 400 zł. Zatem, choć nie da się zaprzeczyć, że pamięć DDR5 w chwili swojej premiery i niedługo po niej była bardzo droga, to obecnie trudno mówić, by koszt jej zakupu stanowił jakąkolwiek przeszkodę. Niemniej, z drugiej strony DDR4 jeszcze sobie trochę pożyje, m.in. z uwagi na wciąż wysoką popularność podstawki AM4, chętnie wybieranej przez osoby celujące w bardziej opłacalny sprzęt. I tym wnioskiem żegnam się z Wami, jednocześnie zapraszając Was do sekcji komentarzy, w której można podzielić się swoimi przemyśleniami, z którymi chętnie się zapoznam.
Pokaż / Dodaj komentarze do: DDR4 vs DDR5 – test w nowych grach na Core i9-14900K. Ile daje nowszy RAM w 2024 roku?