Ile da się wycisnąć z iGPU? Wpływ RAM na działanie integry

Szybki RAM pozwala nam na osiągnięcie jeszcze lepszej wydajności w przypadku konfiguracji z dedykowanymi kartami graficznymi, ale największy wpływ ma na działanie i wydajność zintegrowanych grafik. Nie posiadają one bowiem własnej pamięci VRAM, tylko korzystają z pamięci systemowej.

Dla jasności - nie mówię tu podstawowych modelach układów graficznych  instalowanych praktycznie w każdych nowoczesnych procesorach, ale procesorach dysponujących ich mocniejszymi odmianami, jak choćby APU AMD (modele Ryzen G). Wydajność tych pierwszych jest po prostu zbyt skromna, by nawet szybki RAM pozwolił na uzyskanie konkretnych różnic.

Jaki wzrost wydajności konkretnie da się uzyskać stosując odpowiednią konfigurację RAM, częstotliwość pracy oraz opóźnienia? To właśnie dziś sprawdzimy. Wydawałoby się, że najważniejszym parametrem będzie taktowanie, co pozwala uzyskać wyższą przepustowość, ale nie jest to do końca prawda.

Producenci RAM chwalą się kolejnymi rekordami dotyczącymi taktowania RAM (poniżej możecie zobaczyć zrzut z CPU-Z, gdzie osiągnięto ponad 10000 MT/s na APU Phoenix), ale przy opóźnieniach dochodzących do CL50 trudno to traktować inaczej niż ciekawostkę (źródło: G.Skill).

Swego czasu testowałem zintegrowane Radeony serii 700 przy całkiem szybkim RAM, a konkretnie 8000 MT/s (w trybie asynchronicznym), ale wyniki wcale nie odbiegały od konfiguracji 6200 MT/s (UCLK=MEMCLK) z doszlifowanymi opóźnieniami, a nawet potrafiły być minimalne gorsze. Przy okazji może wrócę do do tematu szybszych pamięci RAM na zintegrowanej grafice, ale dziś sprawdzamy pamięci DDR5 będące w finansowym zasięgu praktycznie każdego - bowiem jak na razie właśnie one spisują się najlepiej.

Korzystając z okazji sprawdzimy też działanie w przypadku jednego modułu RAM (single channel). Po prawdzie DDR5 przyniosły przejście z konfiguracji 1x64-bit na 2x32-bit (4x32-bit w trybie dwukanałowym), co niektórym pozwoliło snuć raczej śmiałe, ale i heretyckie teorie, że nawet przy jednej pamięci RAM dual channel będzie działać. Spoiler: nie będzie.

Platforma testowa i konfiguracja

Testy przeprowadziłem na zintegrowanym Radeonie 780M (AMD Ryzen 7 8700G), który pomimo upływu czasu wciąż pozostaje najwydajniejszą integrą w segmencie desktop. Chociaż wciąż radzi sobie bardzo dobrze, to miło by było w końcu zobaczyć jego następcę w segmencie desktop.

Wszystkie gry testowałem w rozdzielczości 1920 x 1080. Nie stosowałem też żadnych “przyśpieszaczy” w rodzaju skalowania FSR, czy generowania klatek.

Testy przeprowadziłem w czterech różnych ustawieniach pamięci:

• single channel 4800 MT/s CL 40-40-40

• dual channel 4800 MT/s CL 40-40-40

• dual channel 6200 MT/s CL 40-40-40

• dual channel 6200 MT/s CL 30-37-37

Dla recenzenckiego obowiązku dodam, że w przypadku dual channel zastosowane były te same moduły 2 x 16 GB, a w przypadku single channel 1 x 24 GB. W każdym przypadku do zintegrowanej grafiki przypisano 8 GB pamięci. Skąd w ogóle wzięły się ustawienia 4800 MT/s CL40? Otóż jest to domyślne ustawienia RAM w przypadku moich pamięci i płyty głównej (Patriot Viper Venom 7000 MT/s na Gigabyte B650I-AX).

Zintegrowana grafika w różnych konfiguracjach RAM - testy w grach

Tym razem darowałem sobie wszelkie rodzaju syntetyki, chociaż właśnie tam zobaczymy największe różnice w wydajności. Tym razem skupiamy się na rzeczywistych osiągach w grach.

Zacznijmy od nieco leciwej, ale wciąż wartej ogrania pozycji, a konkretnie Bioshock Infinite. Jej wymagania od dawno nie robią na nikim wrażenia, więc przetestowałem ją przy ustawieniach Ultra.

Przeskoczenie z jednego modułu pamięci na dwa może nie daje dwukrotnego przyśpieszenia, ale niewiele mniejsze i nawet minimalne klatki na sekundę zbliżają się do magicznej 60. Zwiększenie taktowania do 6200 MT/s przynosi kolejny solidny wzrost wydajności, a zmniejszenie opóźnień pozwala osiągnąć imponujące 90+ średnich klatek na sekundę.

Pora na nieśmiertelnego Wiedźmina 3, więc Idziemy zdecydowanie wyżej pod względem wymagań, ale wybieramy wersję DX11, bo DX12 jest zdecydowanie bardziej wymagająca. No i schodzimy z ustawieniami grafiki do Średnich.

Tym razem nie uzyskujemy już tak spektakularnych wyników, bo w najbardziej wydajnym scenariuszu otrzymamy niecałe 60 klatek na sekundę, ale myślę, że i tak nie ma co narzekać. W tym przypadku przejściu z trybu single channel na dual channel faktycznie daje prawie dwukrotne przyspieszenie. Zwiększenie taktowania przynosi ładny wzrost wydajności, zmniejszenie CL jest wisienką na torcie.

Koniec żartów, bo przechodzimy do Cyberpunka 2077. W tym przypadku konieczne jest zejście do ustawień niskich.

W najlepszym scenariuszu zbliżamy się do 50 klatek na sekundę, co i tak jest niezłym wynikiem. Ponownie uzyskujemy prawie dwukrotny wzrost wydajności po dołożeniu drugiej pamięci RAM, ale dopiero zmiana taktowania pozwala uzyskać w miarę sensowną płynność rozgrywki. Szlifowanie CL daje rezultat dość symboliczny, ale jakiś tam jest.

Zintegrowana grafika i pamięć RAM - podsumowanie

Każdy kto jest chociaż nieco zorientowany w kwestiach sprzętowych jak bardzo istotna jest szybkość RAM w kontekście działania zintegrowanej grafiki. APU na AM4 były ograniczane przez przepustowość RAM, chociaż skromna budowa zintegrowanego Radeona Vega i tak wykluczała poważne zmiany w wydajności.

Przejście na DDR5 dużo zmieniło, bowiem już przy 6200 MT/s możemy uzyskać teoretycznie około 200 GB/s transferu (przynajmniej wedle wskazań GPU-Z), podczas gdy na DDR4 w porywach dochodziliśmy do 70 GB/s. Zintegrowany Radeon 780M chętnie wykorzystuje tak szybki RAM, chociaż przejście na tryb asynchroniczny i jeszcze wyższe taktowania nie daje spodziewanych benefitów - sama przepustowość to nie wszystko. Najlepszą konfigurację dla zintegrowanych Radeonów na AM5 pozostaje jak najwyższe taktowanie w trybie synchronicznym (czyli jak na razie do 6400 MT/s). Dzięki tym wszystkim ulepszeniom uzyskaliśmy zintegrowaną grafikę nieco wydajniejszą od GeForce GTX 1650, zwłaszcza w sytuacjach kiedy tę ostatnią ogranicza pojemność VRAM.

Oczywiście sama pamięć RAM, chociaż niezwykle istotna w tym przypadku, to nie wszystko co pozwala nam wycisnąć jak najwięcej wydajności z iGPU. Równie istotne jest podkręcanie rdzenia graficznego, jak i zwiększenie limitów mocy, żeby zintegrowana grafika potrafiła utrzymać wyższe taktowanie.

Co dalej? No niby mamy Strix Halo, który wewnątrz kryje naprawdę potężny układ graficzny (do 40 CU) a przepustowość sięga (wedle oficjalnych informacji producenta) 256 GB/s, więc jakiejś dramatycznej różnicy nie ma. Jednak nic nie słychać o desktopowej wersji tego potwora, a szkoda. AMD od dawna traktuje desktopowe APU jako dodatek, bo klientela takiego rozwiązania nie jest przesadnie duża. W niedalekiej przyszłości liczę jednak na pozytywne zaskoczenie.