Nowy patent Huawei może być przyczyną sporu naukowego między Chinami a Rosją. Chodzi o rozwiązanie z zakresu tzw. obliczeń trójkowych – nowatorskiego podejścia do przetwarzania danych, które zaprezentował rosyjski programista Aleksandr Tymoszenko na konferencji naukowej w Moskwie. Niespełna miesiąc po tym wydarzeniu Huawei opatentował w Chinach technologię łudząco podobną do tej, którą przedstawiono na rosyjskiej uczelni.

W lutym 2025 r. Aleksandr Tymoszenko – dyrektor generalny firmy Typhoon LLC, zajmującej się opracowywaniem układów scalonych w technologii trójkowej – wystąpił podczas konferencji na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym, przedstawiając schematy i koncepcje działania trójkowych koprocesorów. Jego prezentacja wzbudziła szczególne zainteresowanie wśród przedstawicieli Huawei obecnych na wydarzeniu.

„Przedstawiciel z Chin zadawał mi mnóstwo pytań – o strukturę algorytmów, o możliwości praktycznego wdrożenia i zastosowania. Zaproponował nawet wspólne badania w jednym z chińskich laboratoriów” – relacjonuje Tymoszenko w rozmowie z mediami.

Niedługo potem, w marcu, Huawei opatentowało rozwiązanie dotyczące logicznych elementów trójkowych, bazujące – według Tymoszenki – dokładnie na tej samej koncepcji, którą zaprezentował w Moskwie. „Zabrali moje prezentacje. Patent zawiera identyczne nazwy obwodów, które celowo pokazałem w niekompletnej wersji i z błędami. Nawet tego nie zmienili”.

Nowa stara technologia – trójkowa rewolucja powraca

Obliczenia trójkowe, znane z historycznych prób z lat 50. XX wieku (np. radziecka maszyna „Setun”), stanowią alternatywę dla powszechnie stosowanej logiki binarnej. W systemie trójkowym możliwe są trzy stany logiczne, co potencjalnie zwiększa efektywność obliczeń oraz upraszcza strukturę układów elektronicznych.

Tymoszenko podkreśla, że jego rozwiązania bazują na systemie 3-trytowym, który umożliwia przetwarzanie informacji w trzech stanach – np. -1, 0 i +1 w wersji symetrycznej – co daje nowe możliwości m.in. w dziedzinie sztucznej inteligencji. „AI z trzecim stanem nie wiem zamiast tylko tak lub nie – to ogromna zmiana” – mówi. „Wzrost wydajności może być wielokrotny”.

Co ciekawe, wcześniej większość zagranicznych badań trójkowych bazowała na systemach 6-trytowych. Po konferencji w Moskwie – według Tymoszenki – Huawei nagle zmienił podejście i również przeszedł na system trójtrytowy.

Zastosowanie w AI, szyfrowaniu i grafice komputerowej

Chińska firma nie ogłosiła oficjalnie planów komercyjnego wdrożenia opatentowanej technologii, jednak – jak twierdzi rosyjski programista – Chiny mocno interesują się potencjalnym zastosowaniem obliczeń trójkowych w takich obszarach jak sztuczna inteligencja, kryptografia oraz produkcja kart graficznych i specjalistycznych układów scalonych (ASIC).

„Szczególnie interesuje ich bezpieczeństwo danych – trójkowe szyfrowanie może być praktycznie nie do złamania w obecnych warunkach” – podkreśla Tymoszenko. – „Przyglądają się też górnictwu kryptowalut, które może zyskać na zastosowaniu tej architektury”.

Kłopoty z ochroną własności intelektualnej

Tymoszenko przyznaje, że nie zgłosił jeszcze swojego rozwiązania do międzynarodowego urzędu patentowego. Powód? Wysokie koszty. „Działam za własne pieniądze, nie mam dotacji ani inwestorów, więc wszystko trwa długo. Staraliśmy się o wsparcie – kontaktowaliśmy się z Ministerstwem Przemysłu i Handlu oraz premierem Miszustinem, ale nie otrzymaliśmy odpowiedzi”.

Jego firma „Tajfun” pracuje obecnie nad dwiema architekturami: Trit-2 (logika trójkowa na binarnej bazie) oraz Trit-6 (pełna baza trójkowa). Trwają przygotowania do produkcji testowych egzemplarzy. Tymoszenko nie traci jednak nadziei, że uda się zdobyć środki na ochronę i dalszy rozwój technologii, która może stanowić przełom w obliczu ograniczeń współczesnej mikroelektroniki.

Czy Huawei „pożyczyło” rosyjski wynalazek?

Kontrowersje wokół chińskiego patentu rodzą pytania o etykę współpracy naukowej i przemysłowej. Oficjalnie Huawei nie odniósł się do zarzutów o „zainspirowanie się” rosyjską prezentacją. Z kolei eksperci podkreślają, że patenty oparte na ogólnie dostępnych materiałach konferencyjnych są trudne do zakwestionowania, jeśli nie są objęte wcześniejszą ochroną.