X, TikTok i Instagram oskarżone o promowanie "skrajnej prawicy" w Niemczech

Według najnowszych badań przeprowadzonych przez organizację pozarządową Global Witness, algorytmy rekomendacyjne platform mediów społecznościowych TikTok i X mogą sprzyjać skrajnie prawicowym treściom politycznym w Niemczech.

Ustalenia te pojawiają się tuż przed kluczowymi wyborami federalnymi, które odbędą się już w najbliższą niedzielę. Analiza treści wyświetlanych nowym użytkownikom obu platform wskazuje na znaczące faworyzowanie partii Alternatywa dla Niemiec (AfD), co ma budzić poważne obawy o wpływ mediów społecznościowych na proces demokratyczny.

Algorytmy w służbie polityki? Wyniki badań zaniepokoiły ekspertów

Badacze z Global Witness przeprowadzili testy na kontach stworzonych specjalnie do eksperymentu. Celem było sprawdzenie, jakie treści platformy będą sugerować użytkownikom o neutralnym profilu politycznym. Wyniki okazały się niepokojące:

TikTok: Aż 78% algorytmicznie rekomendowanych treści politycznych popierało AfD. To niemal czterokrotnie więcej niż wynosi realne poparcie partii w sondażach (około 20%). X (Twitter): 64% wyświetlanych treści również faworyzowało AfD, co świadczy o znacznym prawicowym odchyleniu platformy.

Instagram (Meta): Choć tutaj poziom stronniczości politycznej był niższy, to wciąż 59% sugerowanych treści miało charakter prawicowy. Ellen Judson, starsza działaczka Global Witness, w wywiadzie dla TechCrunch zaznaczyła: „Nie wiemy, dlaczego zaproponowano nam konkretne treści. Platformy nie zapewniają przejrzystości swoich systemów rekomendacji. Moim najlepszym wnioskiem jest to, że jest to niezamierzony efekt uboczny algorytmów opartych na napędzaniu zaangażowania”.

Metodologia badań: jak testowano stronniczość algorytmów?

Aby dokładnie przeanalizować preferencje algorytmiczne, badacze stworzyli po trzy konta testowe na TikToku, X i Instagramie. Wszystkie konta obserwowały profile czterech największych partii politycznych w Niemczech:

• Konserwatywna CDU (Friedrich Merz)
• Centrolewicowa SPD (Olaf Scholz)
• Skrajnie prawicowa AfD (Alice Weidel)
• Lewicowi Zieloni (Robert Habeck)
   

Każde konto aktywnie angażowało się w treści polityczne, oglądając filmy, przewijając wątki oraz klikając popularne posty. Następnie ręcznie zebrano i przeanalizowano treści, jakie algorytmy platform sugerowały testowym użytkownikom.

Reakcja platform: obrona czy unikanie odpowiedzialności?

Po zapoznaniu się z wynikami badań Global Witness, TikTok zakwestionował metodologię badawczą, twierdząc, że próba badawcza była zbyt mała, aby wyciągać ogólne wnioski o stronniczości algorytmicznej. X, zarządzany obecnie przez Elona Muska, nie udzielił komentarza. Sam Musk otwarcie poparł AfD, nawołując Niemców do głosowania na partię oraz organizując transmitowany na żywo wywiad z Alice Weidel. Eksperci zastanawiają się, czy jego wpływ na platformę mógł mieć związek z wynikami badań.

Unia Europejska a przejrzystość algorytmiczna: czy DSA rozwiąże problem?

Global Witness wezwał Komisję Europejską do zbadania sprawy, powołując się na zasady zawarte w Ustawie o Usługach Cyfrowych (DSA). Nowe przepisy mają na celu wymuszenie większej przejrzystości w działaniu algorytmów oraz nałożenie na platformy obowiązku przeciwdziałania ryzyku systemowemu, które może wpływać na procesy demokratyczne.

Choć DSA zaczęła obowiązywać już w sierpniu 2023 roku, niektóre kluczowe przepisy, takie jak dostęp dla zweryfikowanych badaczy do niepublicznych danych platform, jeszcze nie weszły w życie. Komisja wszczęła już dochodzenia w sprawie TikToka, X i Instagrama, jednak na konkretne działania trzeba jeszcze poczekać.

Kary finansowe i ryzyko blokady platform Unijne przepisy przewidują surowe sankcje za łamanie DSA, w tym kary finansowe sięgające 6% rocznego obrotu globalnego oraz możliwość tymczasowego zablokowania dostępu do platform, które nie dostosują się do nowych regulacji.

Ellen Judson podkreśla, że ​​choć działania UE mogą wydawać się powolne, to są kluczowe dla ochrony demokratycznych procesów: „[Platformy] twierdzą, że nie ma stronniczości. Znaleźliśmy dowody na to, że może być. Mamy nadzieję, że Komisja wykorzysta swoje zwiększone uprawnienia do gromadzenia informacji, aby ustalić, czy tak jest, i zająć się tym, jeśli tak jest”.