AMD Ryzen po premierze - nowe rozdanie czy jednak rozczarowanie?

Ostatni tydzień bez wątpienia był jednym z najbardziej ekscytujących w tej dekadzie dla entuzjastów sprzętu komputerowego. I myślę że nie trzeba dwa razy mówić o którą premierę sprzętową chodzi - platforma AM4 która w jednym rzucie ma nadrobić wszystkie niedociągnięcia i niedoskonałości poprzedniej platformy dla wydajnych jednostek - czyli AM3+. Chodzi tutaj o takie rzeczy jak:

• Obsługa pamięci DDR4
• Obsługa PCI-Express 3.0
• Natywna obsługa USB 3.0 oraz 3.1
• Natywna obsługa gniazd M.2 (PCI-Express 3.0 x4, jak u Intela)

Troszkę tych zaległości się nazbierało, i troszkę trzeba było poczekać (Intel miał USB 3.0 oraz PCI-Express 3.0 już w 2012 roku) ale w końcu jest. Jedna platforma odrobiła kilkuletnie zaległości, z jakim skutkiem to pewno się przekonamy w najbliższych tygodniach i miesiącach. Ale chociaż specyfikacjami na papierze płyty główne dla procesorów AMD nie będą już odbiegać od tych z układami Intela.

Wraz z platformą AM4 odżyły także wielkie nadzieje że AMD wróci z wielkim hukiem na rynek procesorów ze wszystkich segmentów - czyli konsumenckich oraz serwerowych. Nadzieję tą podsycały spływające od ładnych już kilku tygodni przecieki odnośnie wydajności. Rozstrzał tych wyników był spory - jedne testy sugerowały że procesor może wypadać na poziomie Core 3 generacji (Ivy Bridge, 2012) inne że można się spodziewać wydajności zbliżonej nawet do najnowszej generacji (Broadwelli-E, 2015). Dezinformacja była prze ogromna - a i samo AMD niechętnie pokazywało jakiekolwiek wyniki wydajności w aplikacjach które nie wykorzystują wiele wątków, bardzo chętnie eksponując za to te wykorzystujące wiele wątków takie jak konwertery video czy rendery. Tak było podczas eventu New Horizon, na temat którego naprodukowałem się nieco w jednym z poprzednich wpisów.

I OK, dla mnie to zrozumiałe że swój produkt przedstawia się w taki sposób żeby wypadł jak najlepiej, rozumiem też to dlaczego gry prezentowano korzystając z karty graficznej NVIDII. Po oficjalnej premierze moje obawy się niestety potwierdziły - Ryzen (podobnie zresztą jak w przypadku FX) wypada w wielu grach i aplikacjach nie korzystających z większej ilości rdzeni blado. A takich dalej jest sporo, i raczej nie trzeba o tym nikogo przekonywać. Retoryka poszła więc w drugą stronę - w kierunku przekonania ludzi, że to procesor do zastosowań profesjonalnych. I to ku mojemu zdumieniu się udało - do testów wysłano jednostki R7 1800X kosztujące 2500 zł, pokazano że taki procesor może wykonać wiele prac w takim samym czasie jak Core i7 6900K kosztujący blisko 4000 zł.

Wyniki procesorów 8/16 obu producentów przy nieco wyższym taktowaniu jednostki AMD w sytuacji gdy obciążone są wszystkie rdzenie i wątki są porównywalne. Tutaj Ryzen wypada naprawdę dobrze, czego nie potrafił czynić FX w zasadzie już w dniu swojej premiery (AMD z resztą do dziś określa go mianem 8 rdzeniowego, więc powód do wstydu z pewnością jest).

Ale co z grami?

No właśnie, wyniki jakie są każdy widzi. Nierówne, bardzo nierówne. Co wpływa na taki stan rzeczy? Moim zdaniem powodów jest co najmniej kilka...

1. Nieodpowiednio dobrane miejsca testowe oraz gry przez testujących

Wielu testerów uważa że zbadanie wydajności procesora w grze tożsame jest ze zbadaniem wydajności karty graficznej. Testują więc procesor w tym samym miejscu w którym wykonują testy kart graficznych - tymczasem to są dwa w znacznej mierze przeciwstawne scenariusze. Jak w grze znaleźć miejsce do badania wydajności procesorów? Sprawa jest dość prosta - wystarczy włożyć do komputera najwydajniejszą kartę graficzną jaką mamy (do testów takich procesorów jak Ryzen 1800X czy Core i7 6900K jednak rozsądne minimum to GeForce GTX 1070) i grać w grę na maksymalnych detalach - ale w niskiej rozdzielczości pokroju 1680 x 1050 czy nawet 1280 x 720. Dopiero gdy w takim trybie licznik klatek spadnie poniżej wartości 50 klatek na sekundę możemy mieć jakąś pewność że jest to dobre miejsce do oceniania wydajności procesora. I oczywiście w takim trybie się nie gra na co dzień, ale jeśli w takim trybie GeForce GTX 1070 będzie miał 50 klatek to z dużą dozą prawdopodobieństwa będzie tak też w trybie 1920 x 1080 czy nawet 2560 x 1440. Test w którym wszystkie procesory mają identyczną wydajność pokoju tego można sobie włożyć między bajki.

Zdarza się też, że pewne gry po prostu nie mają dużych wymagań sprzętowych i testy w nich nie mają większego sensu. Wiele zależy tutaj jednak też od dobrej woli testującego i chęci przejśćia chociaż większej części gry - bo jednak scenariusze do testów kart graficznych oraz procesorów da się znaleźć w zdecydowanej wielkości tytułów. Trzeba tylko chcieć.

2. Problemy które powoduje SMT (odpowiednik Intelowskiego HT)  

Według zdecydowanej większości testów w grach z włączonym oraz wyłączonym odpowiednikiem Intelowskiego Hyper Threadingu sugeruje że AMD Ryzen wypada nawet do 10% lepiej w przypadku wyłączonego przetwarzania równoległego. Są to problemy znane już AMD - ponieważ podobne występowały już w przypadku AMD FX. Trzeba uczciwie przyznać że Intel też je miewał wielokrotnie, ale zwykle były szybko patchowane przez developerów. Być może w przypadku Ryzen także tak się stanie, ale na tą chwilę w przypadku gier wyłączenie SMT wydaje się sensownym wyjściem.

3. Dobra architektura, ale zbyt niskie taktowanie procesorów

Do architektury procesorów ciężko się przyczepić, pojedynczy rdzeń zegar w zegar może być niemalże tak samo wydajny jak rdzeń Core czwartej generacji z 2013 roku. Trzeba docenić, bo jest to już spory sukces - ale w kalendarzu mamy już 2017 rok, a topowe procesory Intela na platformach LGA 115x już w 2014 roku miały wyższe częstotliwości bazowe oraz Turbo (w szczególności Core i7 4790K czy Core i7 6700K). Obecnie Core i7 7700K ma częstotliwość bazową 4,2 GHz, zaś Turbo aż 4,5 GHz.

A jeśli weźmiemy pod uwagę podkręcanie to sytuacja wygląda jeszcze gorzej dla AMD. Odblokowane procesory Intela z rodziny Kaby Lake bez większych trudności potrafią pracować z częstotliwością przekraczającą nawet 5 GHz, podczas gdy najnowsze dziecko AMD zatrzymuje się przy 4-4,2 GHz.

Proces technologiczny wymaga więc dopracowania, ale tutaj niewiele zależy już od AMD. Swoje fabryki dawno musiało sprzedać, i nie ma już bezpośredniego wpływu na te prace. Być może kolejne rewizje Ryzenów będą w stanie osiągać wyższe częstotliwości - ale na tą chwilę wypada to blado. 

4. Skoro Ryzen R7 bardzo często przegrywa w grach z procesorami Kaby Lake, i to nawet tymi zablokowanymi - to dlaczego Ryzen R5 i R3 miałby być bardziej konkurencyjny?

No właśnie, to też ciekawa sprawa. W przypadku Ryzen R7 mówi się o zastosowaniach PRO, że to nie jest procesor do gier. Biorąc jednak pod uwagę to, że topowy Ryzen R7 1800X bardzo często ma wydajność na poziomie Core i5 6400/6500 czy Core i5 7400 to przecież wersje R3 czy R5 na pewno szybsze nie będą. Zwłaszcza że częstotliwości taktowania tych modeli mają być nieco niższe. Na plus AMD przemawia chyba jedynie możliwość podkręcania przez odblokowany mnożnik - o ile oczywiście producent dotrzyma obietnicy i tak będzie także w przypadku tanich modeli.

Wiele wskazuje na to, że jednak mogła by być to walka jedynie cenowa. I tutaj widzę znów pewne problemy:

• AMD może wcale nie być nią zainteresowane, przecież trzeba odrobić straty z ostatnich kilku lat.
• Czasy w których procesor AMD za 195 zł mógł konkurować z procesorem Intela wartym ponad 700 zł już raczej nie wrócą. Skończyły się wraz z K8, w 2004 roku - 13 lat temu. Ale miło powspominać, bo był to okres naprawdę jedyny w swoim rodzaju

  

   
• Skoro walka ma się rozegrać jedynie na polu ceny i opłacalności - to co z milionami procesorów Intela które pracują w domowych komputerach entuzjasów już od wielu lat? AMD na rynku domowych komputerów do gier na rynku nie było konkurencyjne już od dobrych kilku lat, w tym czasie rynek się mocno nasycił - a postęp wydajnościowy zwolnił tak mocno, że dziś nawet 6 letnie procesory Core i5/i7 pozwalają odpalić każdą aplikację/grę bez większych obaw o komfort użytkowania. I nawet procesory Sandy Bridge z 2011 roku nie powinny być znacząco wolniejsze od Ryzenów R3/R5. Zatem nawet jeśli platforma AM4 będzie tańsza i bardziej opłacalna - jaki będzie sens wymiany na coś o podobnej wydajności? Żaden...

Podsumowując - czy AMD wróciło do gry?

Nieco żartobliwie chciałbym się tutaj posłużyć komentarzem z pewnego portalu technologicznego - "to zależy do jakiej gry" :). Do Crysis 3 być może, do Hitmana raczej nie, do Wiedźmina z pewnością też nie - i tak by można wymieniać dalej jeszcze przez kolejne kilka akapitów. Tym co intryguje mnie w Ryzen najbardziej to liczba sprzeczności w recenzjach tego procesora nawet na naszym rodzimym rynku. Jedni koledzy po fachu pokazują że wydajność w Wiedźminie 3 jest na poziomie Core i5 6500 3,2 GHz, drudzy że na poziomie Core i5 6600K @ 4,5 GHz. Jeden Youtuber mówi że procesor jest chłodny, drugi że gorący. Panuje niesamowity zamęt, i to nawet jeśli testerzy mieli do dyspozycji taką samą kartę graficzną - zwykle GeForce GTX 1080. I choć AMD to zasłużona dla rynku PC firma i chciało by się jej kibicować - to jednak trzeba być sprawiedliwym, AMD jeszcze do żadnej gry nie wróciło - AMD dopiero rozpoczęło powrót z dalekiej podróży. Być może będzie on udany, ale aby tak się stało trzeba przedstawić coś to zabije Intela tak jak wspomniany wcześniej AMD K7, a nie coś co tylko może zrównać się z czymś co Intel miał w 2013 roku, i to tylko zegar w zegar który jest po prostu za niski. Kupując K7 w zasadzie użytkownik nie musiał się martwić o jego zastosowania - ten był dobry praktycznie w każdym. Pokazuje to dobrze zrobiony test przez czeskiego pasjonata z 2015 roku który możecie w całości zobaczyć tutaj.

I tak wyglądałby moim zdaniem udany powrót AMD do gry... Bez sprzeczności, niedomówień, selekcji testów i wyboru zastosowań dla procesora w momencie zakupu...