Test Endorfy Fortis 5 Black. Czarne jest w modzie

Niektóre firmy do tej pory nie mogą się otrząsnąć po premierze chłodzenia SilentiumPC Fortis 5, które zdobyło ogromne uznanie wśród użytkowników szukających wydajnych i cichych coolerów powietrznych. Teraz marka Endorfy, kontynuująca dziedzictwo SilentiumPC, wprowadza na rynek odświeżone modele Fortis 5 Black i Fortis 5 Black ARGB. Obie wersje zostały zaprojektowane z myślą o nowoczesnych zestawach komputerowych – cały radiator oraz wentylatory pokryto jednolicie czarnym lakierem, a top coolera zyskał matowe wykończenie. Dodatkowo, wariant ARGB oferuje adresowalne podświetlenie LED, w pełni zgodne z systemami RGB dostępnymi na płytach głównych. Wentylatory Fluctus 140 mm i półpasywna praca sprawiają, że konstrukcja jest cicha, a zarazem bardzo skuteczna w odprowadzaniu ciepła. Radiator z sześcioma ciepłowodami oraz autorskie podejście do optymalizacji psychoakustycznej pozwalają na komfortową pracę nawet przy wyższych obciążeniach. Robi się ciekawie, dlatego zapraszam na test Fortis 5 Black oraz Fortis 5 Black ARGB. Przeprowadzę go na dwóch platformach: Intel Core i5-12600K (LGA 1700) oraz AMD Ryzen 9 7900X (AM5).

Endorfy Fortis 5 Black i Fortis 5 Black ARGB to nowoczesne chłodzenia powietrzne klasy średniej, które łączą wysoką kulturę pracy, dobrą wydajność i ponadczasowy wygląd.

Spis treści:

• Specyfikacja
• Opakowanie i wyposażenie
• Radiator
• Wentylatory
• Stopa
• Montaż
• Platformy testowe
• Wydajność AMD Ryzen 9 7900X
• Wydajność Intel Core i5 12600K
• Wydajność przy 38 dbA - normalizacja głośności
• Testy w Cinebench 23
• Maksymalne TDP oraz taktowanie CPU
• Pomiar natężenia ciśnienia akustycznego głośność pracy
• Inspekcja kamerą termowizyjną
• Podsumowanie i ocena

Specyfikacja Endorfy Fortis 5 Black i Fortis 5 Black ARGB:

Seria Fortis 5 Black to tak naprawdę kosmetyczne odświeżenie dotychczasowego Fortisa 5 – wprowadzono czarne, matowe malowanie radiatora oraz rurek cieplnych, a także zmieniono top chłodzenia na jednolity i mniej rzucający się w oczy. W sprzedaży dostępne są nadal podstawowe wersje z jednym wentylatorem oraz warianty Dual Fan/ARGB z dodatkowym 120-milimetrowym śmigłem. To chłodzenie typu jednowieżowego, wykorzystujące sześć ciepłowodów o średnicy 6 mm, które przylegają bezpośrednio do rozpraszacza ciepła procesora (IHS). Fortis 5 Black pozostaje konstrukcją ze średniej półki cenowej, ale dzięki współpracy z Synergy Cooling, nadal utrzymuje wysoki poziom pod względem balansu między wydajnością a kulturą pracy. Zastosowany wentylator Fluctus 140 mm, sterowany sygnałem PWM, oferuje półpasywny tryb działania i niskie prędkości obrotowe przy małym obciążeniu. Łożysko FDB (Fluid Dynamic Bearing) zwiększa trwałość i ogranicza hałas mechaniczny, co ma znaczenie przy dłuższej eksploatacji. Całość została przystosowana do aktualnych platform, w tym Intel LGA 1851, co zapewnia pełną kompatybilność z najnowszymi procesorami.

 

Opakowanie i wyposażenie

Endorfy Fortis 5 Black dostarczany jest w minimalistycznym, szarym opakowaniu z czarnymi nadrukami. Na pudełku znajdują się podstawowe informacje techniczne oraz zdjęcie przedstawiające produkt. Całość jest solidnie zabezpieczona, a poszczególne elementy rozmieszczono w osobnych przegródkach, co ogranicza ryzyko uszkodzeń w transporcie.

Wewnątrz znajdziemy główny radiator wentylator Fluctus PWM (lub w ersji ARGB) oraz osobne opakowanie z zestawem montażowym. Producent dołącza również pastę termoprzewodzącą Pactum PT-3 oraz dodatkowy komplet metalowych zapinek, umożliwiający montaż drugiego wentylatora w konfiguracji push-pull (nie dołączono drugiego wentylatora – ten trzeba dokupić osobno).

Wyposażenie dodatkowe jest standardowe i oprócz chłodzenia otrzymujemy:

• zestaw montażowy Intel oraz AMD,
• pastę termoprzewodzącą,
• wentylator,
• zapinki dla drugiego wentylatora,
• instrukcję.

Testowane chłodzenie jest kompatybilne z podstawkami:

• Intel:  LGA 1851/ 1150 / 1151 / 1155 / 1156 / 1200 / 2011(-3) / 2066
• AMD:  AM3(+) / AM2 (+) / FM2(+) / FM1 / AM4 / AM5 

W zestawie montażowym zastosowano czarny backplate wykonany z metalu dla platformy Intel. W przypadku procesorów AMD, chłodzenie montowane jest z użyciem oryginalnego backplate'u płyty głównej. Wszystkie elementy montażowe są fabrycznie pomalowane na czarno, co wizualnie pasuje do stylistyki samego coolera i nie odznacza się po zamontowaniu w obudowie.

Radiator

Radiator Endorfy Fortis 5 Black ma wymiary 159 × 144 × 107 mm (wysokość × szerokość × głębokość) wraz z zamontowanym wentylatorem. Zbudowany jest z 47 aluminiowych finów o gęstym upakowaniu, które odpowiadają za efektywne oddawanie ciepła. Każdy fin posiada drobne wypustki, zwiększające powierzchnię kontaktu z przepływającym powietrzem. Dodatkowo, krawędzie tylne radiatora są ząbkowane, co ma wspomagać przepływ powietrza przez całą powierzchnię i redukować zawirowania. Z tyłu radiatora znajduje się wycięcie ułatwiające dostęp do śrub montażowych, co przyspiesza instalację zestawu na płycie głównej. Zarówno radiator, jak i rurki cieplne, zostały pokryte czarną matową powłoką, spójną z wizualnym charakterem całego chłodzenia.

Finy na krótszych bokach radiatora są wyprofilowane w taki sposób, aby tworzyły zwartą powierzchnię ograniczającą ucieczkę powietrza na boki. Takie rozwiązanie pozwala skierować przepływ powietrza przez całą strukturę radiatora, poprawiając efektywność chłodzenia. Na górze radiatora umieszczono plastikową osłonę, która pełni nie tylko funkcję wizualną, ale pomaga także ukierunkować strumień powietrza. W centralnej części topu znajduje się wytłoczone logo Endorfy.

Wentylatory

Za przepływ powietrza przez radiator Endorfy Fortis 5 Black odpowiada jeden 140-milimetrowy wentylator Fluctus 140 PWM, opracowany we współpracy z firmą Synergy Cooling. Konstrukcja wentylatora bazuje na dziewięciu profilowanych łopatkach, zaprojektowanych z myślą o zwiększonym ciśnieniu statycznym, co czyni go odpowiednim do pracy z gęsto upakowanymi finami radiatora. Wentylator pracuje w zakresie od 250 do 1400 obrotów na minutę, a jego prędkość regulowana jest sygnałem PWM. Maksymalna prędkość 1400 RPM jest stosunkowo niska jak na tę klasę chłodzenia, co przekłada się na niższy poziom hałasu. Producent zastosował łożysko FDB (Fluid Dynamic Bearing), którego trwałość została określona na 100 000 godzin pracy. Łożyskowanie pozwala na cichą i stabilną pracę wentylatora niezależnie od jego orientacji w obudowie. Wentylator obsługuje tryb półpasywny – całkowicie wyłącza się przy sygnale PWM poniżej 5%, a ponownie uruchamia po przekroczeniu 10%. Takie rozwiązanie pozwala na bezgłośną pracę komputera przy niskim obciążeniu procesora.

Wentylatory posiadają podkładki antywibracyjne, a żeby ograniczyć plątaninę przewodów, producent zastosował rozgałęźnik typu Y do podłączenia kolejnego. Plus jest taki, że nie ma tutaj nadmiaru kabla i da się go schludnie ukryć. Fluctus 140 OS PWM pracuje z maksymalnymi obrotami 1400 obr./min, gwarantując wydajność i dobrą kulturę pracy. Mamy tutaj dziewięć łopatek w kształcie "sierpa" z charakterystycznymi ząbkami na górnej krawędzi. Taka budowa powoduje, że zasysane powietrze jest wręcz przecinane i nie powoduje turbulencji generujących nieprzyjemnie odbierane dźwięki zwane potocznie hałasem. 

Stopa

Stopa radiatora wykonana jest w technologii bezpośredniego kontaktu sześciu rurek cieplnych o średnicy 6 mm z rozpraszaczem ciepła procesora (IHS). Powierzchnia styku nie jest niklowana ani polerowana na wysoki połysk, ale jest równa, starannie obrobiona i dobrze spełnia swoje zadanie. Stopa posiada niewielką wypukłość na środku, która ma na celu poprawę docisku chłodzenia do IHS procesora, co sprzyja równomiernemu rozprowadzeniu pasty termoprzewodzącej i efektywniejszemu transferowi ciepła. Jej umiejscowienie względem radiatora jest asymetryczne – przesunięcie jednej strony pozwala na uniknięcie kolizji z pamięciami RAM, a z drugiej nie zasłania slotu PCIe. Dodatkowo, częściowo nachodzi nad radiator sekcji zasilania, co może wpływać pozytywnie na jej chłodzenie.

 

Montaż na platformach INTEL oraz AMD

Montaż jest banalnie prosty i intuicyjny. Backplate dla podstawki Intel jest wykonany z blachy, a podstawka AMD AM4 i AM5 wykorzystuje standardowy dodawany z płytą główną.

Cooler Endorfy Fortis 5 Black prezentuje się bardzo dobrze.

 

Platformy testowe

Na początku 2024 roku przygotowaliśmy kilka zmian w platformach testowych oraz wdrożyliśmy kilka nowych testów, mamy nadzieję, że przypadną wam do gustu. Główna zmiana to dodanie nowej platformy testowej AMD AM5 (zamiast wysłużonej już z procesorem Intel Core i9-9900K), na którą składa się bardzo wydajny procesor AMD Ryzen 9 7900X. Dla przetestowania możliwości najwydajniejszych zestawów chłodzenia, drugi procesor zostanie podkręcony aż do 5,3 GHz na wszystkich rdzeniach. Ponadto dodane zostały testy z wykorzystaniem oprogramowania Cinebench R23, które pokazują nie tylko wydajność układu chłodzenia procesora przy dławieniu termicznym do 85 st. C, bo sprawdzimy również z ich pomocą, na jakie maksymalne TDP danego procesora pozwala testowany układ chłodzenia.

Platforma testowa 1 - AMD:

• Procesor: AMD Ryzen 9 7900X
• Płyta główna: Asus ProArt X690E-Creator WIFI
• Pamięć RAM: DDR5 CORSAIR VENGEANCE RGB 2x16 GB 6000 MHz CL 36
• Karta graficzna: KFA2 RTX 2060 SUPER
• Dysk systemowy: HIKVISION E100
• Zasilacz: Asus ROG Strix 750 W Gold
• Pasta termoprzewodząca: Pactum PT2 nakładana na X

W samej metodologii również zaszły pewne zmiany. Dokonamy kilku pomiarów wydajności na procesorze podkręconym do 5,3 GHz i 5 GHz, gdzie wentylatory i ewentualnie pompa wody na chłodzeniu CPU zostały na sztywno ustawione na 100% oraz dodatkowe testy mające na celu wskazanie maksymalnego TDP w benchmarku Cinebench R23 i taktowania rdzeni czy wynik punktowy w benchmarku CB23. Przy takich ustawieniach dokonamy pomiaru temperatur programem HWiNFO v7.14. Jako obciążenie procesora wykorzystamy także Prime95 i test Small FFT. Procesor będzie obciążony w 100%, a sam test potrwa 20 min, po których następuje 5 minut wychłodzenia oraz kolejny 20-minutowy test pomiarowy. Podawane wyniki to delta temperatury najcieplejszego rdzenia i temperatury otoczenia.

Test 38 dBA

Dodatkowo wprowadzony został test przy natężeniu dźwięku 38 dBA z odległości 40 cm. Polega on na ręcznym ustawieniu prędkości wentylatorów, by natężenie ciśnienia akustycznego z odległości 40 cm wynosiło dokładnie 38 dBA. W tym teście procesor ustawiony jest na 5 GHz, przy napięciu rdzeni 1,15 V. Pompa cieczy w przypadku AiO zawsze pracuje na 100% obrotów.

Platforma testowa 2 - Intel:

• Procesor: Intel i5-12600K 
• Płyta główna: Gigabyte Z690 UD
• Pamięć RAM: DDR4 Patriot Viper DDR4 2x8 GB 3600 MHz
• Karta graficzna: KFA2 RTX 2060 SUPER
• Dysk systemowy: HIKVISION E100
• Zasilacz: Asus ROG Strix 750 W Gold
• Pasta termoprzewodząca: Pactum PT2 nakładana na X

Procesor Intel i5-12600K został podkręcony do 4,8 GHz (rdzenie P-core), przy napięciu rdzeni 1,2 V (rdzenie E-core pracują z domyślnym traktowaniem). Wentylatory i ewentualnie pompa wody na chłodzeniu CPU zostały na sztywno ustawione na 100%. Przy takich ustawieniach dokonamy pomiaru temperatur programem HWiNFO v7.14. Jako obciążenie procesora wykorzystamy tym razem Prime95 i test Small FFT. Procesor będzie obciążony w 100%, a sam test potrwa 20 min, po których następuje 5 minut wychłodzenia oraz kolejny 20-minutowy test pomiarowy. Podawane wyniki to delta temperatury najcieplejszego rdzenia i temperatury otoczenia.

Test 38 dBA

Dodatkowo wprowadziliśmy test przy natężeniu dźwięku 38 dBA z odległości 40 cm. Polega on na ręcznym ustawieniu prędkości wentylatorów, by natężenie ciśnienia akustycznego z odległości 40 cm wynosiło dokładnie 38 dBA. W tym teście procesor ustawiony jest na 4,8 GHz przy 1,2 V.

Pomiary natężenia dźwięku:

- podczas testu temperatur, w momencie pełnego obciążenia,

- w trybie spoczynku, na 30% prędkości obrotowej w trybie PWM lub 3,6 V przy sterowaniu DC.

Testy głośności przeprowadzamy decybelomierzem Voltcraft SL200. Minimalny poziom, jaki zmierzyliśmy w pomieszczeniu testowym, to 31,9 dBA. Dlatego też, jeśli na wykresie głośności widzicie 31,9 dBA, oznacza to, że cooler był niesłyszalny.

Wydajność AMD Ryzen 9 7900X

Testy wydajności zostały przeprowadzone w obudowie typu benchtable i pomieszczeniu o temperaturze 22-25 stopni Celsjusza. Metodologia testów opisana została wcześniej.

Na wykresach podane są osiągane podczas testów prędkości obrotowe wentylatorów, ewentualnie pomp cieczy chłodzącej. Procesor ma ustawione dławienie termiczne po przekroczeniu temperatury 85 st. C, wynik na wykresach z temperaturą 85 st. C oznacza throttling.

Przy maksymalnych obrotach wentylatorów chłodzenie Endorfy Fortis 5 Black nie poradziło sobie z utrzymaniem odpowiedniej temperatury podkręconego do 5,3 GHz na wszystkich rdzeniach procesora Ryzen 9 7900X, przy ustawionej granicy dławienia termicznego na poziomie 85°C. Przy taktowaniu 5 GHz Fortis 5 Black osiąga temperaturę o 2,3°C wyższą niż be quiet! Dark Rock Pro 5.

Wydajność Intel Core i5 12600K

Testy wydajności zostały przeprowadzone w obudowie typu benchtable i pomieszczeniu o temperaturze 22-25 stopni Celsjusza.

Na wykresach podane są osiągane prędkości obrotowe wentylatorów, ewentualnie pomp cieczy chłodzącej.

W przypadku procesora Intel Core i5-12600K nie odnotowano żadnych niespodzianek — wyniki są identyczne jak w przypadku standardowego modelu Fortis 5, a czarne malowanie nie wpływa na wydajność układu chłodzenia.

Wydajność przy 38 dBA

Wprowadzony został test przy natężeniu dźwięku 38 dBA, mierzony z odległości 40 cm. Polega on na ręcznym ustawieniu prędkości wentylatorów, by natężenie ciśnienia akustycznego z odległości 40 cm wynosiło dokładnie 38 dBA. 

Sprzęt w tym teście pracował z obrotami:

• wentylatory 100% PWM 

Testy w Cinebench 23

Maksymalne TDP oraz taktowanie:

Endorfy Fortis 5 Black nieznacznie ogranicza możliwości procesora, jednak wciąż pozwala utrzymać wysokie taktowanie i uzyskać solidny wynik maksymalnego TDP — 184,5 W dla Ryzena 9 7900X. Biorąc pod uwagę cenę na poziomie 172 zł, to naprawdę bardzo dobry rezultat w relacji do kosztu zakupu.

Pomiar ciśnienia akustycznego

Pomiar ciśnienia akustycznego (popularny hałas) dokonywany był za pomocą decybelomierza, który ustawiono prostopadle do rotora w odległości 40 cm. Jako urządzenie pomiarowe posłużył Voltcraft SL-200, a pomiary wykonywane były w porach nocnych celem wykluczenia czynników zewnętrznych (ruch uliczny, dzieci itp.). Tło pomiaru w pomieszczeniu testowym wynosiło 31,9 dBA, natomiast temperatura otoczenia wahała się w zakresie 22-25 stopni Celsjusza. Czas pomiaru wynosił minimum 120 sekund lub do momentu ustabilizowania się wyniku, a zapisywane były tylko najwyższe zarejestrowane wartości. Zanim przejdę do testów, zapoznajcie się z poniższym zestawianiem:

• 10 dBA - normalne oddychanie/szelest liści,
• 20 dBA - szept,
• 30 dBA - ciche pomieszczenie w domu,
• 40 dBA - lodówka,
• 50 dBA - normalna rozmowa,
• 60 dBA - śmiech,
• 70 dBA - odkurzacz lub suszarka do włosów,
• 80 dBA - głośna muzyka/duży ruch miejski.

Należy mieć na uwadze, że własne ustawienia krzywych wentylatorów pozwolą większości coolerów uzyskać wyższą kulturę pracy.

Oba coolery to jedne z najcichszych dostępnych obecnie na rynku — zdecydowanie wyróżniają się pod względem kultury pracy. Trudno tu cokolwiek więcej dodać — be quiet! został pokonany, a poziom 37,1 dBA osiągnięty przez Fortis 5 Black to właściwie granica słyszalności. Po zamknięciu zestawu w obudowie chłodzenie staje się praktycznie niesłyszalne.

Analiza termowizyjna kamerą FLIR

Wykonałem kilka zdjęć kamerą termowizyjną FLIR LEPTON, która jest zainstalowana w telefonie uleFone Armor 9. Kamera termowizyjna pozwala na badanie wielu punktów jednocześnie, wykorzystując wiele różnych filtrów.

Chłodzenie 100% - Ryzen 9 7900X @ 5,3 GHz

Sekcja zasilania obciążenie 100% - Ryzen 9 7900X @ 5,3 GHz

Radiator jest równomiernie nagrzany, a sekcja zasilająca się nie przegrzewa.

Ocena i opinia

Endorfy Fortis 5 Black oraz Fortis 5 Black ARGB to udane odświeżone wersje popularnego Fortisa 5, który swego czasu wywołał spore zamieszanie na rynku chłodzenia powietrznego. Nowe modele oferują nie tylko nowoczesne matowe wykończenie w stylu „total black”, ale również zachowują świetny balans pomiędzy wydajnością a kulturą pracy – wszystko to w bardzo atrakcyjnej cenie. Wariant ARGB dodatkowo przyciągnie użytkowników dbających o estetykę wnętrza komputera. Na szczególne uznanie zasługują zastosowane wentylatory Fluctus 140 mm, które dzięki swojej wysokociśnieniowej charakterystyce i półpasywnemu trybowi pracy, oferują ponadprzeciętną kulturę pracy – zarówno pod względem hałasu, jak i efektywności chłodzenia. Maksymalne natężenie dźwięku na poziomie 37,1 dBA to praktycznie granica słyszalności, co czyni Fortisa jednym z najcichszych chłodzeń w swojej klasie. W testach wydajności Fortis 5 Black osiągał wyniki porównywalne do znacznie droższego be quiet! Dark Rock Pro 5, zwłaszcza przy ograniczeniu hałasu do 38 dBA – to bardzo mocny atut.

Endorfy Fortis 5 Black nie ma znaczących wad, nie da się jednak ukryć, że przy mocniejszym obciążeniu, jak Ryzen 9 7900X podkręcony do 5,3 GHz, cooler zaczyna ograniczać potencjał procesora.

Endorfy Fortis 5 Black to przykład na to, że świetna kultura pracy i solidna wydajność nie muszą kosztować fortuny.

Endorfy Fortis 5 Black oraz Fortis 5 Black ARGB to znakomite chłodzenia powietrzne klasy średniej, które oferują świetny stosunek ceny do oferowanej wydajności i kultury pracy. To idealna propozycja dla osób szukających wydajnego, nowocześnie wyglądającego i bardzo cichego chłodzenia CPU. Model bez problemu radzi sobie z większością nowoczesnych procesorów, choć przy mocno podkręconych jednostkach high-end – jak Ryzen 9 7900X z taktowaniem 5,3 GHz – może nieco ograniczać ich potencjał. Fortis 5 Black to także jedno z najcichszych chłodzeń powietrznych, jakie testowaliśmy, co czyni je świetnym wyborem dla osób wrażliwych na hałas. Cena oscylująca wokół 172 zł za wariant bez podświetlenia sprawia, że trudno o lepszą propozycję w tym segmencie, natomiast za poprawę efektów wizualnych w modelu Fortis 5 Black ARGB przyjdzie nam zapłacić 259 zł, co nadal nie jest jednak złą ceną. Endorfy Fortis 5 Black oraz Fortis 5 Black ARGB oceniam na 10/10 i przyznaję im wyróżnienia: rekomendacja, kultura pracy oraz wydajność.

Ocena - Endorfy Fortis 5 Black

 

Endorfy Fortis 5 Black - opinia:

 Endorfy Fortis 5 Black - zalety:

• Wydajność
• Kultura pracy
• Praca półpasywna
• Prosty montaż
• Kompatybilność z wieloma podstawkami
• Wentylator z łożyskiem FDB
• Stalowy top,
• Dobra pasta termoprzewodząca w zestawie
• Wysoka jakość
• Niezła cena
• 6 lat gwarancji

 Endorfy Fortis 5 Black - wady:

• Brak znaczących

Cena na dzień publikacji: ok. 172 zł (kup w Media Expert)

Gwarancja: 6 lat

Ocena - Endorfy Fortis 5 Black ARGB

 

Endorfy Fortis 5 Black ARGB - opinia:

 Endorfy Fortis 5 Black ARGB - zalety:

• Wydajność
• Kultura pracy
• Praca półpasywna
• Prosty montaż
• Kompatybilność z wieloma podstawkami
• Wentylator z łożyskiem FDB
• Stalowy top,
• Podświetlanie ARGB, top i wentylator,
• Dobra pasta termoprzewodząca w zestawie
• Wysoka jakość
• Niezła cena
• 6 lat gwarancji

 Endorfy Fortis 5 Black ARGB - wady:

• Brak znaczących

Cena na dzień publikacji: ok. 259 zł (kup w Media Expert)

Gwarancja: 6 lat

 

Sprzęt do testów dostarczył: