Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI. Dobra płyta do zestawów ze średniej półki

Tematem przewodnim dzisiejszego testu będzie płyta główna MSI B760M GAMING PLUS WIFI. Mamy więc do czynienia z potencjalnie mocną podstawą do składania komputerów ze średniej półki, która zamiast mostka Z790 korzysta z tańszego układu. Gwoli wyjaśnienia, w odróżnieniu od topowego chipsetu B760 co prawda nie pozwala na podkręcanie procesora, ale w dalszym ciągu umożliwia overclocking pamięci RAM, co od strony wydajności ma większe znaczenie od przyspieszania CPU. Innymi słowy, recenzowana płyta najlepiej sprawdzi się w połączeniu z zablokowanymi jednostkami jak Core i5-12400F czy Core i5-13400F, ale i odblokowane modele z literą "K" można do niej wkładać śmiało, gdyż co najwyżej stracimy kilka procent osiągów z tytułu braku ręcznej optymalizacji, na którą nie każdy się przecież decyduje.

Spis treści:

• Opakowanie i dodatki
• Budowa
• UEFI
• Platforma testowa, metodologia
• Wydajność - SATA 6 Gb/s
• Wydajność - M.2 NVMe
• Wydajność - USB 3.2 Gen 1
• Wydajność - USB 3.2 Gen 2
• Wydajność - aplikacje i gry
• Podkręcanie: maksymalny stabilny zegar RAM
• Temperatury
• Zużycie energii
• Czas bootowania
• Podsumowanie

W chwili tworzenia materiału cena testowanej płyty głównej zaczynała się od 649 zł. To przystępna kwota, ale nie zapominajmy, że w tym segmencie znajdziemy także inne konstrukcje o zbliżonej specyfikacji i bardzo podobnej cenie, tzn. konkurencja jest spora. W związku z tym B760M GAMING PLUS WIFI będzie musiała zaoferować dobrą jakość, aby móc przyciągnąć do siebie potencjalnych kupujących. W dalszej części testu dowiecie się, czy tak jest w istocie, na podstawie szeregu prób praktycznych skupiających się m.in. na wydajności, temperaturach, poborze prądu i podkręcaniu DDR5. Ale zanim do nich przejdziemy, najpierw przyjrzymy się bliżej recenzowanej płycie.

MSI B760M GAMING PLUS WIFI to na papierze ciekawa płyta do składania pecetów ze średniej półki. Zobaczmy, jak poradziła sobie w testach praktycznych.

 Test nowego patcha w Alan Wake 2. Karty graficzne bez mesh shaders wreszcie odżyją?

Komentarz odnośnie specyfikacji testowanej płyty głównej

Od strony wizualnej MSI B760M GAMING PLUS WIFI stawia na połączenie czerni i koloru jasnoszarego, gdyż takie właśnie barwy mają odpowiednio PCB oraz radiatory. Elementy chłodzące sekcję zasilania są typowych rozmiarów, a pod nimi kryje się wg producenta 12 faz, ale wykorzystujących tradycyjnie MOSFET-y, a nie tranzystory DrMOS. Jak wpłynie to na temperatury, przekonamy się wkrótce. Z kolei w temacie specyfikacji recenzowana konstrukcja może się pochwalić zintegrowanym Wi-Fi 6E, LAN o szybkości 2,5 Gb/s, dwoma złączami M.2 w standardzie PCIe 4.0 oraz, co ciekawe, aż czterema wyjściami obrazu. Nie ma tutaj więc zbędnego przepychu, który podnosi cenę, zamiast którego firma MSI skupiła się na zapewnieniu najpotrzebniejszej funkcjonalności.

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: opakowanie

Płytę główną MSI B760M GAMING PLUS WIFI otrzymałem w średnich rozmiarów pudełku, którego kolorystyka oscyluje wokół szarości, z niewielkim dodatkiem barwy niebieskiej, występującej choćby w logo chipsetu B760. Na froncie odnajdziecie nazwę i zdjęcie produktu oraz informację o kompatybilności z procesorami, za to na odwrocie specyfikację techniczną, wykaz złącz panelu I/O oraz przegląd najważniejszych cech.

Lista dodatków przedstawia się następująco:

• kabel SATA,
• maskownica panelu I/O,
• skrócona instrukcja obsługi,
• elementy montażowe dla dysków M.2,
• antena do karty Wi-Fi 802.11 a/b/g/n/ac/ax.

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: budowa

Płyta MSI B760M GAMING PLUS WIFI została zaprojektowana w standardzie mATX, zatem nadaje się także do budowy kompaktowych pecetów. Radiatory umieszczone na sekcji zasilania są typowych rozmiarów, a na mostku południowym został zamontowany bardzo mały kawałek aluminium, wystarczający do schłodzenia chipsetu B760, który wydziela 6 W ciepła. Kolorystyka omawianego modelu to często praktykowana przez MSI kombinacja czerni i odcieni szarości, zapewniająca elegancki wygląd, tym razem bez dodatku wielobarwnych diod LED.

Do dyspozycji nabywcy oddano cztery, przyzwoicie rozmieszczone, 4-pinowe złącza wentylatorów. Drobną uwagę kieruję odnośnie uplasowania tego, które wylądowało w okolicy tylnego panelu oraz pierwszego złącza M.2, gdzie dostęp po złożeniu komputera typowo będzie mocno utrudniony. Wszystkie gniazda pozwalają na pracę w trybach PWM oraz napięciowym, tj. nie ma problemów z konfiguracją półpasywną - firma MSI od dłuższego czasu stanowi tu wzór do naśladowania. Gwoli ścisłości warto jeszcze dodać, że jedno z nich zostało opisane jako "PUMP_FAN1", tak więc w teorii ma służyć do zasilania pompki zestawu chłodzenia wodnego typu AIO, aczkolwiek w praktyce nic nie stoi na przeszkodzie, aby wykorzystać je także do innych celów. Złącza "SYS_FAN" dopuszczają obciążenie do 1 A (12 W) sztuka, "CPU_FAN1" do 2 A (24 W), a "PUMP_FAN1" do 3 A (36 W).

Chłodzenie sekcji zasilającej przymocowano za pomocą śrubek, co jest zdecydowanie praktyczniejszym pomysłem od klasycznych kołków. Ergonomia wzrasta w sposób zauważalny i dzięki temu dostanie się do interesujących Was miejsc jest czynnością bardzo prostą i niezajmującą dużej ilości czasu. Pod tym względem nie ma więc większych zaskoczeń, szczególnie mając na uwadze, że ten drobny dodatek coraz częściej widujemy także w konstrukcjach z niższych półek cenowych. Niemniej jednak szkoda, że nie dotyczy to radiatora chipsetu.

Sekcja zasilania z technicznego punktu widzenia składa się z sześciu faz dla rdzeni i jednej dla iGPU. Sercem VRM jest kontroler PWM RT3628AE produkcji Richtek Technology, pracujący w konfiguracji 6+1 i bez podwajaczy (ang. doubler). Na każdą z faz przypadają dwie cewki, dwa tranzystory AONS36308 (high-side) i dwa AONS36303 (low-side), czyli mamy do czynienia z klasycznym zdublowaniem komponentów. Oba rodzaje MOSFET-ów pochodzą od Alpha and Omega Semiconductor, z kolei ich obciążalność w trybie ciągłym to odpowiednio 33/52 A (temperatura obudowy 100 °C). Użyte sterowniki tranzystorów to RT9624F, ponownie od Richtek.

Moduły pamięci instalujemy w dwóch slotach, które wspierają zestawy o zegarze dochodzącym do 6800 MHz oraz pojemności wynoszącej maksymalnie 64 GB (na slot). W tej części płyty odnajdziecie też 24-pinową wtyczkę ATX, 8-pinowe EPS, 4-pinową P4, dwa wyprowadzenia USB 3.2 Gen 1 (Type-A oraz Type-C) i piny dla paska LED ARGB ("JARGB_V2_2"). Ponadto jest slot M.2 z wbudowanym radiatorem, wspierający tylko nośniki typu PCIe (do 4.0) i podłączony do procesora, oraz diagnostyczne diody LED.

Wśród złączy kart rozszerzeń wyróżnić można dwa sloty PCIe x16 (elektrycznie x16/x4) oraz pojedynczy PCIe x1. Pierwszy x16 obsługiwany jest przez CPU, a drugi przez chipset i oba są zgodne z PCIe 4.0. Krótki slot podłączony jest ponownie do mostka południowego, ale jego wydajność ogranicza się do PCIe 3.0. W tej okolicy znajduje się także drugie złącze M.2, tym razem obsługiwane przez chipset i wspierające nośniki PCIe (do 4.0) oraz SATA. Przy czym zamontowanie w nim dysku SATA poskutkuje wyłączeniem pierwszego od lewej portu SATA.

Na dole znajdziecie złącze HD Audio, dwa wyprowadzenia USB 2.0 oraz cztery porty SATA. Po prawej umieszczono trzecie wyprowadzenie USB 3.2 Gen 1, zamontowane równolegle do PCB. Kość BIOS-u jest jedna i wlutowana, tj. podczas aktualizacji UEFI należy zachować ostrożność, gdyż nie ma tu żadnej opcji ratunkowej. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na złącza "JRGB1" i "JARGB_V2_1", ponownie dla pasków diod LED, oraz piny Clear CMOS.

Kilka słów należy się też zintegrowanej karcie dźwiękowej, gdzie MSI zastosowało dość egzotyczny kodek Realtek ALC897, który od pewnego czasu zaczął być częściej montowany w płytach głównych. Dodatkowym wsparciem są kondensatory elektrolitycznie firmy Chemi-Con, brakuje jednak wzmacniacza słuchawkowego, na który producent się nie zdecydował. Jakość dźwięku jest, jak na zintegrowane rozwiązanie, całkiem niezła - podobna do ALC1200, co potwierdzają rozsądne rezultaty w teście RMAA. Mniej wymagający użytkownicy będą usatysfakcjonowani.

Tylny panel nie ma zintegrowanej maskownicy, co aktualnie nie zdarza się często. Jeżeli chodzi o porty, do Waszej dyspozycji oddano:

• jeden PS/2, dla klawiatury i/lub myszy,
• po dwa DisplayPort oraz HDMI,
• po dwa USB 2.0, USB 3.2 Gen 1 i USB 3.2 Gen 2, kontrolowane przez chipset Intel B760,
• jeden RJ-45, realizowany przez zintegrowaną kartę sieciową Realtek RTL8125BG,
• dwa służące do podłączenia dołączonej anteny Wi-Fi 802.11 a/b/g/n/ac/ax,
• wejścia oraz wyjście zintegrowanej karty dźwiękowej.

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: UEFI

Firma MSI swego czasu chwaliła się, że jako pierwsza na świecie wprowadziła UEFI do swoich płyt głównych - nie inaczej jest zatem dla B760M GAMING PLUS WIFI. Obsługa jest intuicyjna, zaś dotarcie do interesujących opcji zajmuje mało czasu. Interfejs potrafi pracować w zapewniającym dostęp do podstawowych parametrów trybie EZ Mode i rozbudowanym Advanced Mode, a dodatkowa funkcjonalność obejmuje tworzenie profilów, które zawierają komplet ustawień, flashowanie nowych wersji BIOS-u oraz zapisywanie zrzutów ekranowych do pamięci masowej. To by było na tyle w kwestii opisowej, czas więc na "spacer" po UEFI testowanej płyty.

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: metodologia

Testy płyty głównej MSI B760M GAMING PLUS WIFI wykonałem przy domyślnych taktowaniach dla większości podzespołów. Jedyne modyfikacje to ustawienie RAM na DDR5-6200 CL 34 i wyłączenie ulepszonych stanów Turbo (MultiCore Enhancement). Zrezygnowałem natomiast z dezaktywacji usług takich jak Turbo czy EIST, wychodząc z założenia, że jeżeli w danym modelu któraś z nich funkcjonuje niepoprawnie, należy ten fakt ujawnić. Limit mocy wynosił 253 W.

Wszystkie testy przeprowadziłem na platformie z Windows 11 64-bit, sterownikami GeForce Game Ready 496.13, w trakcie rzeczywistej rozgrywki. Do zmierzenia liczby klatek posłużyła aplikacja Fraps w wersji 3.5.99, zaś wyniki przedstawione na wykresach są średnią arytmetyczną rezultatów z trzech przebiegów. Rozdzielczość zegara czasu rzeczywistego wymusiłem z kolei na sztywną wartość 0,5 ms. Zainteresowanym tematem odsyłam do felietonu na temat testowania CPU w grach.

Testy podkręcania polegały na odnalezieniu maksymalnego stabilnego taktowania RAM. Moduły DDR5 pracowały z timingami CL 38-48-48-84, a napięcia były ustawione na następujących poziomach:

• CPU System Agent Voltage – 1,25 V,
• DRAM VDD/VDDQ Voltage – 1,45 V,
• Memory Controller Voltage – 1,4 V.

Platforma testowa

	Intel Core i9-14900K
	Patriot Viper Venom RGB 2x16 GB DDR5-7400 CL36
	KFA2 GeForce RTX 3080 Ti SG (1-Click OC)
	Patriot Viper VPR100 512 GB
	SilentiumPC Supremo M1 Platinum 700 W
	Antec Twelve Hundred V3
	MSI MEG CORELIQUID S360

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: osiągi SATA

Weryfikację osiągów kontrolerów rozpoczynamy od portów SATA 6 Gb/s. Pomiary odbywają się z wykorzystaniem popularnego programu CrystalDiskMark, często używanego do porównywania wydajności dysków. Testy obejmują odczyt sekwencyjny oraz dla próbki rozmiaru 4K - dla różnych wariantów kolejek i wątków. Nośnik używany w tej grupie pomiarów to Silicon Power Velox V70 o pojemności 240 GB (MLC Intel 25 nm).

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: osiągi M.2

Następne w kolejności są złącza M.2. Pomiary niezmiennie odbywają się z wykorzystaniem popularnego programu CrystalDiskMark, często używanego do porównywania wydajności nośników. Testy obejmują odczyt sekwencyjny i dla próbki rozmiaru 4K - dla różnych wariantów kolejek i wątków. Dyskiem używanym w tej grupie pomiarów jest Corsair MP600 PRO XT w wariancie 1 TB (3D TLC).

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: osiągi USB

Następnym obszarem testów są porty USB 3.0 (według obecnej nomenklatury powinniśmy pisać USB 3.2 Gen 1). Tak samo jak poprzednio, pomiary odbywają się z użyciem programu CrystalDiskMark, typowo wykorzystywanego do porównywania wydajności dysków. Wykonane testy obejmują odczyt sekwencyjny i dla próbki rozmiaru 4K, dla różnych wariantów kolejek i wątków. Używany nośnik to ADATA Elite SE880 w wersji 1 TB.

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: osiągi USB, cd.

Na deser pozostały osiągi portów USB 3.2 Gen 2 (dawniej USB 3.1). Pomiary niezmiennie odbywają się z użyciem aplikacji CrystalDiskMark, często wykorzystywanej do porównywania wydajności dysków. Testy obejmują zarówno odczyt sekwencyjny, jak i dla próbki rozmiaru 4K - dla różnych wariantów kolejek i wątków. Nośnik to ADATA Elite SE880 w wersji 1 TB.

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: osiągi CPU

Blender

GCC

Monkey's Audio

Cyberpunk 2077

Far Cry 6

Hitman 3

Test MSI B760M GAMING PLUS WIFI: podkręcanie

Pamięć RAM

Warunki testu temperatur MSI B760M GAMING PLUS WIFI

Na potrzeby testów temperatur pomocniczo wykorzystuję pirometr Voltcraft IR 800-20D, o zakresie pomiarowym od -50 do 800 °C. W każdym przypadku wykonywane są maksymalnie dwa pomiary, tzn. jeden dla wbudowanego czujnika (o ile takowy istnieje), zaś drugi na rewersie laminatu – w okolicy MOSFET-ów, z użyciem wspomnianego urządzenia. W tym drugim przypadku za każdym razem staram się odnaleźć możliwie gorący punkt i to on ląduje na wykresach. Testy przeprowadzane są przy procesorze przetaktowanym do 5,6/4,6 GHz* (lub mniej, jeśli któraś z płyt będzie niedomagać), czemu towarzyszy woltaż rdzeni równy 1,275 V. Obciążenie generowane jest przez 30-minutowy rendering sceny Barbershop w aplikacji Blender. Poza tym pod wykresami odnajdziecie zdjęcie rewersu PCB w podczerwieni, wykonane z wykorzystaniem kamery termowizyjnej InfiRay P2 Pro.

*Nie dotyczy płyt głównych na chipsetach innych niż Z790, które nie pozwalają na podkręcanie CPU.

Rewers laminatu płyty głównej

Wbudowany czujnik

Warunki testu poboru prądu MSI B760M GAMING PLUS WIFI

Do zweryfikowania zużycia energii modelu MSI B760M GAMING PLUS WIFI użyłem watomierz Voltcraft Energy Logger 4000F, charakteryzujący się klasą dokładności na poziomie ±1% oraz pracą w trybie True RMS. Ta ostatnia cecha pozwala na pomiar rzeczywistej wartości skutecznej, faktycznie pobieranej przez urządzenie, a nie średniej podawanej przez tanie mierniki. Napięcie w sieci elektrycznej to oczywiście 230 V, natomiast częstotliwość 50 Hz. Wszelkie wartości na wykresach odnoszą się do kompletnej platformy testowej.

Obciążenie generowane było przez rendering sceny Barbershop w aplikacji Blender, natomiast w spoczynku przez 10 minut wyświetlany był wyłącznie pulpit. Ze względu na wysoką klasę sprzętu pomiarowego, w obu wypadkach wahania wskazań okazały się niewielkie, zasadniczo nieprzekraczające kilku watów. Dlatego jako odczyt właściwy przyjmuję wartość najczęściej pojawiającą się na wyświetlaczu watomierza.

Spoczynek

Obciążenie

Warunki testu czasu bootowania B760M GAMING PLUS WIFI

Próba polegała na zmierzeniu czasu, który upływa od włączenia komputera do momentu rozpoczęcia wczytywania systemu operacyjnego. Czasu bootowania nie należy zatem mylić z sumarycznym czasem uruchamiania maszyny, który jest odpowiednio dłuższy. Pomiar powtarzany był trzykrotnie, a na koniec wyciągana średnia arytmetyczna z dokładnością do sekundy.

MSI B760M GAMING PLUS WIFI: Ocena i Opinia

W testach wydajności kontrolerów i aplikacji oraz gier płyta MSI B760M GAMING PLUS WIFI wypadła poprawnie. Aczkolwiek warto nadmienić, że fabryczne napięcie rdzeni procesora jest wyższe niż typowe, a limit mocy 253 W przekłada się na wyższy rzeczywisty pobór prądu przez CPU względem reszty konstrukcji dla platformy LGA 1700, które miałem okazję recenzować. W efekcie, chociaż podbity woltaż pozostał praktycznie bez wpływu na osiągi, to jednak zużycie energii komputera pod obciążeniem było sporo wyższe od reszty stawki. Zarzutów nie mam z kolei w kwestii poboru prądu w spoczynku oraz czasu uruchamiania, gdyż wyniki tych testów są bardzo dobre. Solidnie wypadło także podkręcanie pamięci RAM, gdzie udało się uzyskać 7733 MHz, choć oficjalnie producent przewiduje wsparcie tylko do 6800 MHz. Przechodząc do temperatur VRM, ten aspekt jest niestety piętą achillesową B760M GAMING PLUS WIFI. W tej części pomiarów byłem zmuszony zaaplikować nawiew na radiatory sekcji zasilania, bo bez tego po kilku minutach wbudowany czujnik, notabene bardzo precyzyjny, pokazywał 100 °C, a to skutkowało throttlingiem (nie ma możliwości podniesienia limitu temperatury). A nawet z nawiewem warunki termiczne VRM były bardzo bliskie dopuszczalnych wartości, więc w praktyce wymagany jest ruch powietrza w okolicy chłodzenia sekcji i raczej nie zalecałbym długotrwałego limitu mocy wyższego niż 125-150 W.

MSI B760M GAMING PLUS WIFI to sensowna płyta główna do budowy gamingowych zestawów ze średniej półki na bazie Core i5-12400F, i5-12600K czy i5-14600K.

 Cyberpunk 2077 - Test aktualizacji 2.11. Nowy patch uzdrowi Twojego starszego Radeona

Pozostałe aspekty i ocena końcowa testowanej płyty

Wyposażenie fabryczne jest oczywiście skromne, ale w tej półce cenowej to standard, zatem trudno narzekać na zawartość pudełka. Odnośnie specyfikacji, producent zadał o LAN 2,5 Gb/s, zintegrowane Wi-Fi 6E, parę złącz M.2 w standardzie PCIe 4.0 oraz porty USB 3.2 Gen 2 o szybkości 10 Gb/s. Moim zdaniem na pokładzie jest wszystko co potrzebne, ale dodam, że nie zawadziłoby więcej USB na tylnym panelu, gdzie mamy tylko sześć sztuk. Co do rozplanowania laminatu, w mojej ocenie jest poprawne, choć widać oszczędności w postaci braku zintegrowanej maskownicy oraz kątowych SATA (jest za to kątowe wyprowadzenie USB 3.2 Gen 1) czy tylko jednej kości BIOS-u bez opcji awaryjnego wgrywania UEFI. Reasumując, płyta MSI B760M GAMING PLUS to rozsądna propozycja dla osób chcących złożyć komputer gamingowy ze średniej półki, z wykorzystaniem procesorów klasy Core i5-12400F, i5-12600K albo i5-14600K. W takim wariancie, z uwagi na umiarkowany pobór prądu tych CPU, sprawdzi się bez zarzutu. Ale jeśli celujecie w bardziej prądożerne Core i7-14700K lub Core i9-14900K, lepiej będzie zaopatrzyć się w model z mocniejszą VRM. Ocena końcowa to 7/10, wg mnie adekwatna do oferowanej jakości i ceny zakupu.

 

Ocena MSI B760M GAMING PLUS WIFI

MSI B760M GAMING PLUS WIFI - opinia

MSI B760M GAMING PLUS WIFI - plusy

• Dwie karty sieciowe (LAN 2,5 Gb/s i Wi-Fi 6E)
• Aż cztery wyjścia obrazu zintegrowanej grafiki
• Poprawne wyniki testów rzeczywistych
• Niski pobór prądu w spoczynku oraz krótki czas uruchamiania
• Cena zakupu jest całkiem niska
• Stylowy wygląd płyty bez podświetlenia LED
• Solidne możliwości podkręcania pamięci RAM
• Nienaganna kontrola obrotów wentylatorów
• Dobrze dopracowany BIOS od strony OC RAM

MSI B760M GAMING PLUS WIFI - minusy

• Wysoki pobór prądu pod obciążeniem
• Sekcja zasilania mogłaby być mocniejsza
• Brak kątowych SATA i tylko jedna kość BIOS-u bez opcji awaryjnego wgrywania
• Przydałoby się więcej USB na panelu I/O
• Brak zintegrowanej maskownicy tylnego panelu

Cena MSI B760M GAMING PLUS WIFI (na dzień publikacji): od 649 zł

Gwarancja: 36 miesięcy

 

Sprzęt do testów dostarczyło: