TN vs IPS vs VA - jaka matryca najlepsza dla graczy?

Rodzaje matryc   

Warto zacząć od tego, że różnice w charakterystyce tych trzech podstawowych typów paneli są dość duże i wynikają po prostu z zastosowania odmiennych technologii:  

TN

TN (Twisted Nematic) to najstarsze i najpopularniejsze matryce LCD (co wynika choćby z faktu, że są także najtańsze). W tym przypadku warstwa ciekłych kryształów umieszczona jest pomiędzy szklanymi płytkami, które oddzielone są elementami dystansowymi, w taki sposób, by utrzymać pomiędzy nimi stałą odległość. W tego typu panelach cząsteczki kryształu układają się we wstęgi, dzięki czemu przechodzące przez nie światło zmienia polaryzację o 90 stopni. Z kolei zewnętrzne strony szklanych płytek są pokrywane filtrami, nałożonymi prostopadle do siebie, dzięki czemu na ekranie uzyskiwane są odpowiednie kolory.

Źródło grafiki: Lenovo

Do najważniejszych zalet matryc TN należą przede wszystkim najszybszy czas reakcji pikseli oraz najniższy input lag, czyli opóźnienie z jakim panel reaguje na nasze polecenia. W tym przypadku nie musimy obawiać się takich niekorzystnych zjawisk, jak smużenie, które stanowią zmorę wyświetlaczy IPS oraz przede wszystkim VA. Ma to oczywiście znaczenie głównie w dynamicznych gatunkach gier, takich jak FPS-y czy wyścigi, ale przydaje się również podczas oglądania filmów akcji, gdzie nie brakuje szybkich scen. Poza tym, obecnie to właśnie panele TN oferują najwyższe częstotliwości odświeżania w monitorach (nawet 240 Hz). Co prawda w laptopach pojawią się już panele IPS 300 Hz, a na rynek trafiają także pierwsze monitory IPS z odświeżaniem 240 Hz, ale wciąż są to drogie i niedostępne na naszym rynku produkty.

Jeśli zaś chodzi o wady, to oczywiście są to ograniczenia związane z odwzorowaniem kolorów, nie najlepsze kąty widzenia oraz słabszy kontrast. Trzeba jednak pamiętać, że przez lata wiele się w tych kwestiach zmieniło i dobrej jakości monitory TN potrafią zapewnić naprawdę przyzwoite barwy, a ich kąty widzenia nie stanowią już większego problemu. Tym bardziej, że przeważnie gramy przed monitorem sami, a siedząc dokładnie naprzeciwko niego nie odczujemy żadnych niekorzystnych zjawisk z tego tytułu. Co więcej, firma iiyama oferuje profile kolorystyczne do pobrania do wszystkich swoich modeli, w tym gamingowych TN.    

IPS

IPS (In Plane Switching) to rodzaj matrycy, w którym zastosowano ciekłe kryształy, ułożone w taki sposób, że przemieszczają się równolegle do kierunku ekranu, czyli zupełnie inaczej niż w TN, gdzie zastosowano prostopadły układ. Dzięki temu możliwe było uzyskanie zdecydowanie szerszych kątów widzenia oraz lepszego odwzorowania barw, dlatego też dość często uznawane są za najlepszy typ matryc. Niemniej jednak, ich zalety objawiają się głównie w statycznym obrazie, a względem TN charakteryzują się dłuższym czasem reakcji, większymi opóźnieniami (input lag) czy niższą częstotliwością odświeżania.

Źródło grafiki: Lenovo

Co prawda na rynku z czasem zaczęły pojawiać się odmiany IPS, które eliminowały część ich wad (takie jak S-IPS i AS-IPS), a ostatnimi czasu doganiają one TN pod względem odświeżania (w przypadku laptopów nawet przeganiają), ale są trudno dostępne i po prostu drogie. Co więcej, LG ma w swojej ofercie monitor IPS, który promowany jest czasem reakcji na poziomie TN, czyli 1 ms, ale jak pokazują testy, takie wartości możliwe są tylko przy maksymalnym poziomie trybu overdrive, który narzuca bardzo mocny efekt overshoot, przez co jest praktycznie niegrywalny. Do wad tego typu wyświetlaczy zaliczyć trzeba także słabsze odwzorowanie czerni (przypomina raczej odcienie szarości), stosunkowo niski kontrast czy efekty pokroju IPS Glow czu Bleeding. Proces IPS sprawia bowiem, że kąt pochylenia wstępnego w warstwie ciekłokrystalicznej powoduje rozbieżność w przepuszczalności światła R/G/B przy różnych kątach widzenia. W rezultacie powoduje to, iż dostrzegamy w rogach ekranu z każdego kąta podczas wyświetlania ciemnego obrazu na ekranie. Duże jasne plamy na widoczne na ciemnym ekranie, to dość powszechne zjawisko w matrycach IPS.   

VA

Matryce VA również posiadają wiele odmian (PVA czy MVA), ale co do zasady ich budowa wyróżnia się kryształami, które ułożone są zarówno pionowo, jak i ukośnie w stosunku do powierzchni panelu. Pozwoliło to na uzyskanie szerokich kątów widzenia, ale także bardzo wysokiego kontrastu i świetnego odwzorowania czerni (pod tym względem ustępują tylko OLED-om). Tego typu panele powszechnie uznaje się za kompromis pomiędzy TN i IPS w zakresie odwzorowania kolorów czy właśnie kątów widzenia. Trzeba bowiem pamiętać, że VA przy odchyleniu przeważnie nie przekłamują kolorów, lecz tracą kontrast, dlatego też producenci chwalą się w ich przypadku praktycznie takimi samymi kątami jak w IPS, pomimo że w rzeczywistości wypadają gorzej.

Źródło grafiki: Lenovo

Od czasu debiutu pierwszych wyświetlaczy VA na rynku pojawiły się ich modyfikacje (PVA czy MVA), modyfikujące położenie kryształów oraz układ elektrod, co pozwoliło na poprawę jakości obrazu, ale ich największymi zaletami są wciąż kontrast i czerń, dzięki czemu bardzo dobrze sprawdzają się choćby do oglądania filmów (popularne matryce w telewizorach). Jeśli zaś chodzi o największą wadę VA, to niewątpliwie jest to niski czas reakcji, który przekłada się na problemy z ostrością obrazu w ruchu i wyraźnie widoczne smużenie. Co prawda są lepsze i gorsze matryce VA pod tym względem, ale generalnie wypadają one gorzej od IPS, nie wspominając o TN. Biorąc zaś pod uwagę jak istotne jest to w grach, szczególnie tych nastawionych na szybką akcję, tego typu wyświetlacze, choć powszechnie stosowane przez producentów, w znakomitej części gier wypadać będą po prostu najgorzej.